تفاوت فرش و گلیم یکی از سوالاتی می باشد که خیلی از دوست داران این دو هنر اصیل ایرانی به دنبال پیدا کردن پاسخ آن می باشند. یادمان باشد درسته که این دو بافته شاید در نگاه اول به هم شباهت داشته باشند، ولی وقتی به ساختارها، قیمت ها و سایر مشخصات آنها نگاه می اندازیم تفاوت های بسیار زیادی را مشاهده خواهیم کرد.

ما در این مقاله از فرش فراهان قصد داریم 8 تا از مهمترین تفاوت فرش و گلیم را بررسی کرده و به شما این امکان را بدهیم که اگر قصد دارید، میان آنها یکی را برای خرید انتخاب کنید؛ کمک کنیم تا بهترین گزینه را پیدا کنید.

تفاوت فرش و گلیم

قبل از هر چیزی لازم است به این نکته اشاره کنیم که منظور از ما از فرش در این مقاله؛ فرش های پرزدار و یا همان قالی می باشد. پس بریم سراغ بررسی و مقایسه دقیق میان فرش و گلیم:

1.  ساختار اصلی در بافت

اولین و اصلی ترین تفاوت فرش و گلیم در ساختار آنها می باشد. اگر شما به فرش های زیر پای خود دقت کنید دارای سه بعد اصلی می باشد: طول یا همان تار قالی، عرض یا همان پود قالی و ارتفاع یا همان پرز قالی.

اما شما اگر یک گلیم را از نزدیک مشاهده کرده باشید و مخصوصاً اگر آن را لمس کرده باشید، قطعاً اگر با فرش مقایسه کنید حس می کنید که یک چیزی کمتر دارد و دقیقاً این حس درست است، چون گلیم ها فاقد بعد سوم یعنی ارتفاع یا پرز می باشند.

در بافت فرش به اینگونه عمل می شود که نخ های کوتاه برش داده شده (پرز) دور تارها پیچیده شده و سپس پودها بر روی آنها قرار گرفته و آنها را محکم می کند. اما در بافت گلیم؛ شما همان ساختار تار و پود را دارید، ولی تنها پود از لابه‌لای تارها رد می‌شود و با فشرده‌سازی، ساختاری منسجم ایجاد می کند و خبری از نخ های کوتاه (پرزها) نیست.

2. مواد اولیه فرش و گلیم

مورد دوم از تفاوت فرش و گلیم در مواد اولیه ای می باشد که برای بافت آنها استفاده می شود. گلیم ها نسبت به فرش دارای قدمت و تاریخچه طولانی تری می باشند و همین موضوع باعث شده که در بافت ها بیشتر از مواد اولیه سنتی استفاده شود.

نخ های پشمی و پنبه ای دو ماده اولیه اصلی برای بافت در گلیم ها می باشد. اما الیاف استفاده شده در فرش علاوه بر پشم و پنبه شامل گزینه های دیگری مثل ابریشم و کرک نیز می شود و البته در بافت فرش های ماشین این گزینه ها افزایش پیدا کرده و الیاف مصنوعی نیز به آنها اضافه می شود.

3. تفاوت دار قالی با گلیم

دارهای استفاده شده برای بافت فرش دستباف و گلیم در دو دسته بندی اصلی قرار داده می شوند.

• دار افقی یا خوابیده : این نوع دارها همان طور که از نام آنها مشخص است بر روی زمین به صورت افقی و خوابیده قرار می گیرند و بافنده بر روی آنها می نشیند و کار بافت را انجام می دهد.
• دار عمودی : این نوع دار نیز یا به صورت ایستاده بر روی پایه قرار میگیرند و یا اینکه به صورت عمودی به دیوار تکیه داده می شوند و بافنده رو به روی آنها کار بافت را انجام می دهد.

دارهای قالی امروزه در بیش از 90 درصد موارد به صورت عمودی استفاده می شوند، مگر در مناطق کوچ نشین که استفاده از ان دارها در چادر سخت می باشد مثل فرش دستباف قشقایی. ولی دارهای بافت گلیم دقیقاً برعکس فرش، در بیش از 90 درصد موارد به صورت افقی می باشند.

4. تفاوت طرح و نقشه فرش با گلیم

در بخش اول توضیح دادیم که یک تفاوت فرش و گلیم در وجود پرز می باشد. استفاده از هزاران گره در بافت فرش باعث می شود که قدرت عمل بسیار بالایی به بافنده بدهد که طرح ها و نقشه های بسیار متفاوتی را خلق کند.

اما در بافت گلیم به خاطر عدم استفاده از پرز شما با محدودیت بسیار زیادی در خلق طرح های مختلف هستید. تا جایی که در بسیاری از موارد حتی بافت آنها بدون هیچ گونه نقشه ای و به صورت کاملاً انتزاعی صورت میگیرد و بافنده بر اساس قوه تخیل خود طرح مورد نظر خود را بر روی آنها خلق می کند.

اما در بافت فرش استفاده از نقشه یک امری رایج و به نوعی واجب می باشد. به همین خاطر نیز برای شروع بافت فرش لازم است که بافنده ابتدا نقشه‌ خوانی فرش را بیاموزد.

5. بافت سریع گلیم نسبت به قالی

با توجه به بخش قبلی که در مورد تفاوت فرش و گلیم بیان کردیم باید حدس زده باشید که بافت گلیم بسیار سریع تر و آسان تر نسبت به قالی پیش خواهد رفت.

در بافت فرش و گلیم یک اصطلاحی بسیار رایج می باشد که به فرش‌ ها پرز بافی و گلیم‌ ها تخت بافی می‌ شوند. در واقع در بافت فرش شما لازم است که برای داشتن جزئیات، زمان زیادی صرف کنید. در حالی که در بافت گلیم شما اصلا امکان اینکه بخواهید این همه جزئیات را خلق کنید، نخواهید داشت.

بیشتر بخوانید: فرش دستباف سنه یا سنندج | بررسی مشخصات + راهنمای خرید

6. تفاوت فرش و گلیم در مقدار مواد اولیه

گفتیم که هم فرش و هم گلیم دارای تار و پود می باشند و تفاوت اصلی آنها در پرزها بود. هر فرش در یک رج به تعداد بین 100 تا 200 گره نیاز دارد و همین موضوع باعث شده که از لحاظ مقدار اولیه تفاوت فرش و گلیم بسیار فاحش باشد.

طبق بررسی های انجام شده تقریبا وزن مواد اولیه برای یک فرش پشمی 6 متری چیزی در حدود 50 کیلوگرم می باشد در حالی که این مقدار برای یک گلیم چیزی در حدود 9 کیلوگرم می باشد. تفاوت کامل واضح می باشد!!

7. تفاوت در شستشو

گفتیم از لحاظ وزنی، فرش نسبت به گلیم بسیار سنگین تر می باشد، پس قطعا همین موضوع می تواند در زمان شستشو تاثیرگذار باشد.

همچنین نوع بافت فرش نیز باعث می شود که لکه برداری و تمیز کردن آن نسبت به گلیم که دارای یک سطح مسطح و صاف می باشد بسیار سخت تر باشد.

البته لازم است به این موضوع نیز اشاره کنیم که گلیم ها نیز دارای انواع مختلفی می باشد و گلیم های پشمی دارای جذب آب بسیار بالایی می باشد و به طور قطع این نوع گلیم ها دارای سختی های بالایی برای شستشو می باشند. در ضمن لیست مهمترین انواع گلیم ها به این شرح می باشد:

• گلیم ساده یا تخت
• گلیم یک رو یا ورنی
• گلیم برجسته یا پرزدار
• گلیم قشقایی
• گلیم شاهسونی
• گلیم هرسین
• گلیم بلوچ
• گلیم خمسه یا فارس
• و …

8. تفاوت فرش و گلیم از نظر کاربرد

نوع بافت و همچنین سرعت بافت گلیم باعث شده که این محصول نسبت به فرش های دستباف از دوام و لطافت بسیار کمتری همراه باشد و همین موضوع نیز باعث شده که کاربرد گلیم نسبت به قالی متفاوت باشد.

البته هرچند که از لحاظ ارزش و نفیس بودن گلیم نسبت به فرش دارای ارزش کمتری می باشد ولی باز هم گلیم دارای دوام و کیفیت بسیار خوبی دارد.

امروزه بیشتر خیلی برای استفاده و پهن کردن مورد استقبال قرار نمی گیرد و تقریباً تبدیل به یک محصول لوکس شده است که تنها برای ست کردن دکوراسیون های مدرن از آن استفاده می شود و بیشتر کاربردی تزیینی پیدا کرده است تا استفاده کردن از آن!

البته لازمه اشاره کنیم که در حال حاظر فرش های دستباف نیز می تواند برای استفاده در سِت کردن دکوراسیون های مدرن و کلاسیک استفاده شود ولی شاید قیمت بالاتر آن باعث شده که خیلی گزینه مناسبی برای طراحی دکوراسیون به حساب نیاید و از طرفی پاخوری و زیبایی فرش های دستباف نیز باعث شده که این قالی های هم جنبه تزیینی و هم جنبه کاربردی پیدا کنند.

ما در این مقاله از فرش فراهان تلاش کردیم تمام نکاتی ک لازم است در مورد تفاوت فرش و گلیم بدانید را بررسی کنیم. اما در صورتی که در مورد مطالب ها گفته شده با سوال و یا ابهامی همراه بوده اید، می توانید آن را در قسمت نظرات با ما به اشتراک قرار دهید.