فرش دستباف قشقایی را می توان یکی از نمادهای اصالت و زیبایی هنر قالی بافی در بین ایرانیان معرفی کرد که توانسته بخاطر ویژگی ها و مشخصات ساختاری خاص خود، توجه بسیاری از مردم ایران و حتی جهان را به خود جلب کند. در بین خصوصیات قالی قشقایی تنوع طرحی بسیار بالا و استفاده از رنگ های طبیعی جز اصلی ترین گزینه ها می باشد.

ما در این مقاله از فرش فراهان قصد داریم به طور دقیق فرش دستباف قشقایی را از صفر تا صد مورد بررسی قرار داده تا به شما این امکان را بدهیم که اگر قصد خرید این قالی را دارید بتوانید با اطلاعات کامل نسبت به آن اقدام کنید.

فرش دستباف قشقایی چیست؟

ایل قشقایی یکی از اتحادیه‌ های ایلی به شمار می رود که مانند بسیاری از ایل های دیگر ایران، مخلوطی از قبیله‌ هایی با ریشه‌ های قومی گوناگون ترک، لر، کرد و عرب است، اما بیشتر قشقایی‌ ها ریشه‌ ای ترک دارند.

مرکز اصلی این ایل استان فارس است. اما به دلیل وسعت اراضی و قلمرو در دیگر استان‌ ها نیز ساکن هستند. که در این بین می توان به استان هایی مثل کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، خوزستان، اصفهان و بوشهر اشاره نمود.

ولی نکته ای که باید به آن اشاره کنیم این است که درسته قالی بافی در ایل قشقایی تمام این استان ها اتفاق می افتد ولی با این حال نگاه و تمرکز اصلی ما روی فرش دستباف قشقایی فارس یا همان شیراز می باشد.

همه ما می دانید که قالی بافی در ایران به گونه ای رشد کرده که مردم هر منطقه و ناحیه بسته به شرایط محیطی و اقلیمی خود ویژگی های خاصی را برای بافت فرش های خود در نظر می گرفته اند و ایل قشقایی نیز از این قائله مسثنی نبوده و نیست.

کار اصلی مردمان ایل قشقایی همانطور که حدس میزنید دامداری و پرورش گوسفندان می باشد. از دیرباز زنان قشقایی در فصول سرد و با کم شدن فعالیت های فیزیکی برای آنان، تلاش می کردند که برای رفع نیاز خود از پشم گوسفندان فرش ها و قالیچه هایی را ببافند که بتواند در طول سال از آنها استفاده کنند.

اما جالب اینجا بود که با گذشت زمان این بافته های زنان عشایر در بین مردم سایر نقاط ایران از محبوبیت بالایی برخوردار شد و همین موضوع باعث شد که زنان قشقایی تصمیم بگیرند به عنوان یک منبع درآمد به بافت بیشتر این قالی ها بپردازند، تا جایی که حتی امروزه مردم روستاها و حتی شهری این نواحی نیز به بافت این قالی ها می پردازند.

ویژگی های فرش دستباف قشقایی

هر قالی دستباف ایرانی دارای یک سری مشخصات خاصی می باشد که ویژه خودش می باشد و همین موضوع نیز باعث شده که بتوان فرش ها را از همه متمایز کرد و شناخت. ما در ادامه مهمترین این موارد را برای شما بررسی خواهیم کرد:

طرح و نقشه قالی قشقایی

شاید بتوان اصلی ترین و بارزترین مشخصه فرش دستباف قشقایی را نقشه های استفاده شده برای بافت آنها معرفی کرد.

در ابتدای گسترش قالی بافی در عشایر هیچ گونه طرح و نقشه ای برای بافت استفاده نمیشد و زنان بر اساس طبیعت منطقه ای خود، آداب و رسوم و قوه تخیل اقدام به خلق قالی و قالیچه های دستباف می کردند. از این رو معمولاً هیچ دو فرشی کاملاً و عیناً شبیه یکدیگر نبود.

جالب است بدانید زنان عشایری در حال حاضر نیز از همین روش بافت فرش استفاده می کنند و از سنین پایین شروع به یادگیری بافت قالی می کنند. آنها با پیروی از طرح و نقشه های سنتی قدیمی و با استفاده از روش ذهنی بافی و از روی آموخته‌ ها و علایق خود اقدام به بافت فرش می کنند.

اگر دقت کرده باشید این موضوع را بیان کردیم که روستاییان و شهرهای این نواحی نیز اقدام به بافت فرش دستباف قشقایی می کنند، از آنجایی که در این مناطق بیشتر برای به دست آوردن درآمد اقدام به بافت قالی می شود، برای بالا بردن سرعت بافت از نقشه های فرش از پیش طراحی شده استفاده می شود.

الیاف فرش دستباف قشقایی

به طور کلی الیاف فرش در 4 دسته بندی اصلی؛ پنبه، پشم، ابریشم و کرک قرار می گیرد و در این بین پنبه و پشم پرکاربردترین نوع الیاف استفاده شده می باشند.

در مورد فرش دستباف قشقایی همانطور که احتمالاً حدس زده اید استفاده از پشم اصلی ترین نوع الیافی می باشد که برای بافت آن استفاده می شود.

استفاده از پشمی مرغوب برای نخ ها و خامه ها باعث شده که کیفیت فرش های این منطقه بسیار مناسب باشد، البته در مناطق شهری و روستایی به خاطر عدم دسترسی راحت به پشم و همچنین با هدف بالا بردن ظرافت قالی و قالیچه ها از الیاف پنبه ای و ابریشمی نیز استفاده می شود که البته دارای قیمت بالاتری برای خرید می باشند.

رنگ بندی قالی قشقایی

رنگ فرش دستباف قشقایی به خاطر استفاده از رنگ های طبیعی در مرحله رنگرزی، دارای کیفیت و زیبایی خاصی می باشد. رنگ های طبیعی فرش با استفاده از گیاهانی مانند روناس، نیل، پیاز و… و از دل طبیعت بدست می آیند.

درسته رنگ های استفاده شده در قالی قشقایی هزینه بیشتری دارند ولی دارای ویژگی های خاصی می باشند؛ عدم ایجاد حساسیت برای کودکان، شفافیت، ماندگاری زیاد، مقاومت و پایداری در برابر نور و آب و… از مهمترین این موارد می باشد.

رنگ قرمز تند سرخ‌ فام (معروف به رنگ گلی) در هنر قالی بافی قشقایی را می توان اصلی ترین رنگ استفاده شده معرفی کرد، رنگ‌ های آبی (آبی تیره یا سرمه‌ای)، سفید یا کرم و قهوه‌ ای نیز از سایر رنگ های قالب در فرش قشقایی می باشد.

بیشتر بخوانید: فرش دستباف بیجار | بررسی مشخصات + راهنمای خرید

نوع بافت فرش دستباف قشقایی

همانطور که گفتیم قالی های قشقایی را می توان در هر جایی که فرش های شرقی بافته می شود طراحی و بافت ولی اگر همین طرح و نقشه توسط ایرانیان و بافندگان قشقایی بافته شود با نام قالی اصیل قشقایی شناخته می شود ولی اگر در جای دیگر انجام گیرد در اصطلاح به آن نقشه ی قشقایی گفته می شود.

فرش های قشقایی بیشتر نرم و تقریبا ظریف و نازک هستند و این تفاوت است که آنها را با دیگر فرش های ایرانی متمایز کرده است. گره ها در فرش های قشقایی هم به صورت متقارن (ترکی) و هم به صورت نامتقارن (فارسی)  بافته می شوند.

نوع با کیفیت بافت و عدم استفاده از گره های تقلبی و همچنین استفاده از دو پود در هر رج باعث شده که فرش دستباف قشقایی با گذشته زمان و استفاده بیشتر از آن به هیچ وجه افت کیفیت و ارزش پیدا نکند.

از طرفی دارهای استفاده شده برای بافت قالی قشقایی بر خلاف سایر فرش های ایرانی که از دارهای عمودی استفاده می شود از دارهای قالی افقی استفاده می شود. این امر به خاطر زندگی عشایر درون چادر می باشد. دارهای افقی روی سطح زمین قرار داده می شوند و سپس بافنده بر روی آنها نشسته و شروع به بافتن می کند.

خرید فرش دستباف قشقایی

خیلی ها از ما سوال می پرسند که آیا خرید فرش دستباف قشقایی در بین انواع فرش دستباف گزینه ای مناسب و منطقی می باشد و یا خیر؟ باید بگوییم که اگر دنبال یک فرش با کیفیت می باشید که از رنگ های طبیعی در آن استفاده شده است و اکثراً نرم و تا اندازه ای ظریف و نازک باشند، قطعاً قالی های قشقایی گزینه ای خوب برای شما می باشند.

در کشورهای اروپایی فرش قشقایی را به عنوان یک قالی هنری جذاب و زیبا می شناسند که دارای استحکام بسیار بالایی در بافت خود می باشد. در سایر شهرهای ایران نیز تاجران بزرگ این حوضه همیشه دوست دار قالی های این منطقه بوده و هستند.

یکی از امتیازات قالی های قشقایی این است که هر چقدر مورد استفاده و مصرف قرار گیرد بر ارزش آن افزوده می شود و همانند طلا هیچ گاه از قیمت و بهاء آن کاسته نمی شود و به اگر شما 3 سال پیش یکی از آنها را خریداری کرده بودید الان می توانستید حداقل با 3 برابر قیمت آن را به فروش برسانید.

در پایان نیز لازم است به این نکته اشاره کنیم که ما تلاش کردیم که هر آنچه لازم است در مورد فرش دستباف قشقایی و نحوه خرید آن بدانید را به طور دقیق بررسی کنیم. اما در صورتی که در مورد موارد و سرفصل های گفته شده با سوال و یا ابهامی رو به رو هستید می توانید آن را در قسمت نظرات با ما به اشتراک قرار دهید تا در اسرع وقت به شما پاسخ دهیم.