پایین کشی فرش یا همان چرخاندن فرش بر دار قالی یکی از مهمترین مراحل بافت قالی می باشد که هر بافنده فرش و تابلو فرش دستباف با آن رو به رو خواهد شد. عدم رعایت نکات انجام اینکار به صورت اصولی ممکن است باعث شود که کل زحمات بافنده از بین برود و قالی ساختار اصلی خود را از دست بدهد.

ما در این مقاله از فرش فراهان سعی داریم پس از شناخت کلی پایین کشی به بررسی نکات و نحوه انجام این کار پرداخته و به طور گام به گام روش انجام اینکار را برای شما توضیح دهیم تا بتوانید آن را به بهترین شکل انجام دهید.

پایین کشی فرش چیست؟

زمانی که فرش و تابلوفرش دستباف شروع به بافت می شود از پایین دار قالی، بافت شروع می شود و به مرور که گره ها بر روی هم بافته می شود و در اصطلاح رج های قالی کامل می شود، فرش به سمت بالا ارتفاع پیدا می کند.

حالا یک زمانی میزان بافت از فرش به مراحلی خواهد رسید که به خاطر ارتفاع گرفتن میزان بافته شده از فرش، دیگر بافنده قادر نیست به راحتی کار خود را انجام دهد و در اصطلاح دستش به بالا نمی رسد، اینجاست که اقدامی به نام پایین کشی فرش به کمک بافنده خواهد آمد.

پایین کشی در واقع به پایین آوردن چله های فرش به روش مناسب گفته می شود که با انجام آن قسمت های بافته شده از فرش به سمت پشت کار هدایت می شود و چله های نبافته شده و خالی به روی کار منتقل شود تا ادامه بافت بر روی آنها انجام شود.

شاید برایتان سوال شده باشد که اصلاً چله چیست؟ هر فرش دستباف دارای سه بعد می باشد؛ طول یا تار فرش، عرض یا پودر فرش، ارتفاع یا پر فرش. چله همان تار یا فرش می باشد که در واقع نخ های نازکی پنه ای می باشد کهبه صورت چند لا و پر پیچ و تاب بر روی دار نصب می شود و برای بافت فرش بایستی بر روی دار بطور عمودی نصب شود.

چله های فرش توسط یک استادکار حرفه ای بر روی دار قالی با استفاده از ابزارهایی مثل دفتین، آچار، مداد، متر و… نصب می شود و قالی ها بر اساس نوع بافت خود به دو صورت ترکی و فارسی چله کشی می شوند.

پس شما در پایین کشی فرش و تابلو فرش وظیفه دارید که این چله هایی که بر روی دار نصب شده اند را جا به جا کنید تا قسمت های نبافته چله با بافته آن عوض شود. پس احتمالا باید حدس زده باشید که با یک کار دقیق و کمی سخت رو به رو خواهید بود که در صورت عدم انجام درست آن ممکن است کل فرش شما خراب شود.

بیشتر بخوانید: فرش دستباف اردکان | بررسی مشخصات + راهنمای خرید

آموزش گام به گام پایین کشی فرش و تابلوفرش

مهمترین موضوع در عمل پایین کشی فرش و تابلو فرش همانطور که اشاره کردیم دقت می باشد و به همین خاطر توصیه می کنیم تمام مواردی را که در ادامه بیان خواهیم کرد با دقت انجام دهید.

گام های اولیه پایین کشی تابلو فرش

1. قبل از پایین کشی فرش چک کنید که بافت آن به درستی انجام شده باشد. یعنی اندازه بافت متقارن و متناسب پیش رفته باشد و کار در همان تراکم و رجی که از اول تعیین شده است پیش رفته باشد.

2. شما لازم است که اندازه عرضی و افقی فرش را در عمل پایین کشی خراب نکنید. به همین خاطر لازم است قبل از انجام اینکار عرض فرش را اندازه گیری کنید و در پایان پایین کشی نیز دوباره این اندازه را گرفته و با مقدار اولیه مقایسه کنید و اگر کم یا زیاد شده بود با جابه جا کردن چله ها (نخ های افقی) با انگشتان دستان آن را به حالت اولیه برگردانید تا از به هم ریختن عرضی فرش جلوگیری کنید.

3. برای راحتی کار و انجام  دقیقتر مورد 2 شما می توانید با یک خودکار یا ماژیک روی قسمت بالایی دار (سردار) و قسمت پایین دار (زیردار) محل قرار گیری چله های و فرش را علامتگذاری کنید تا در انتهای پایین کشی تابلو فرش بتوانید آن را به محل های اولیه خود برگردانید. در بافت های آذری واحدهای سیه بندی را علامت بزنید.

4. چله های پشت دار قالی را بهتر است با نوار چسب و یا چسب 5 سانتی محکم کنید تا با اینکار از حرکت کردن چله ها در زمان پایین کشی فرش جلوگیری کنید.

5. برای آنکه بتوانید برای بار بعدی پایین کشی متوجه شوید که در بار اول کی و در کدام رج اینکار را انجام داده اید بهتر است یک تکه خامه به صورت U شکل به سمت پشت از چله ها عبور دهید تا مشخص شود که دقیقاً در چه بخشی از بافت اینکار را انجام داده اید.

6. نخ های اضافی که به دارهای قالی بسته شده است را باز کنید تا چله های برای پایین کشی تابلو فرش آماده شوند.

7. اندازه‌گیری در همه مراحل را فراموش نکنید ؛ با کشیدن یک خط به شکل عرضی بر چله ها یکنواخت بودن روند بافت را تحت نظر بگیرید و آماده بشید برای انجام پایین کشی.

گام های نهایی پایین کشی فرش

1. با یک آچار مناسب شروع کنید به شل کردن دو پیچ بالای دار.  اینکار را به طور همزمان و با تعداد دورهای یکسان باز انجام دهید یعنی اگه 4 دور پیچ سمت چپ را چرخانید پیچ سمت راست را نیز به همین تعداد بچرخایند و یادتان باشد که تعداد دورها را به خاطر بسپارید زیرا در پایان برای محکم کردن پیچ ها باید به همان تعداد دور پیچ ها را بچرخانید.

2. شل کردن پیچ ها باید تا امدازه ای پیش رود تا چله های شما کامل شل شوند. در این مرحله بسته به ابعاد فرش و رجشمار با ابزار مناسب پایین کشیدن را طوری انجام می‌دهیم که با کمترین خطا و کجی صورت بگیرد.

3. پس از شل شدن چله ها برای پایین کشی فرش باید سعی کنید چله ها را به سمت پشت هدایت کنید. برای اینکار بهتر است با دو دست همزمان دو طرف قسمت های بافته شده از فرش یا تابلو فرش را گرفته و با فشار دست آن را به سمت پایین هدایت کنید.

4. تا جایی به پایین کشی فرش و تابول فرش ادامه دهید که حداقل ۱۰ سانت از قسمت بافته شده از فرش بر جایش بماند و استحکام پایه بافت برای ادامه کار حفظ گردد.

5. حالا چک کنید که چله ها در بالا و قسمت های بافته شده به سمتی متمایل نشده باشد یا زیادی فشرده نشده باشند، اگر این اتفاق افتاده بود آنها را با دست و انگشت تنظیم کنید و از علامت هایی که در قسمت قبل اشاره کردیم برای اینکار استفاده کنید.

6. یادتان باشد اگر در زمان اولیه که بافت فرش خود را چک کردید، سطح فرش با ناصافی همراه بوده و یعنی بافت شما کمی نامتقارن و بالا پایین داشته به هیچ وجه در زمان پایین کشیدن نباید تلاش کنید سطح را صاف کنید، زیرا با اینکار فرش شما در نهایت کج خواهد شد. در واقع فرش هر شکلی که قبل از پایین کشی بوده باید در پایان پایین کشی نیز به همان شکل باشد و باید این ناصافی ها را در زمان بافت و با دفه کوبی رفع کنید نه با پایین کشی فرش .

7. پس از چک کردن نهایی اندازه ها، شروع به سفت کردن پیچ های دار قالی کرده و مراقب باشید که چله ها در حین انجام اینکار تکان نخورند.

ما در این مقاله تلاش کردیم تمام نکات لازم در مورد پایین کشی فرش و تابلو فرش را به طور دقیق بررسی کرده و به طور تخصصی آموزش دهیم. در صورتی که در مورد مطالب گفته شده با سوال و یا شبهه ای رو به رو بودید آن را در قسمت نظرات با ما به اشتراک قرار دهید.