فرش دستباف نائین و مشخصه های فنی و بصری آن

فرش دستباف نائین یکی از بهترین انواع فرش های جهان لقب دارد و به همین خاطر شناخت مهمترین ویژگی ها و مشخصات قالی های نایین برای بسیاری از علاقه مندان و خریداران فرش ایرانی در تمام دنیا دارای اهمیت زیادی می باشد.

ما در این مقاله از فرش فراهان قصد داریم پس از یک معرفی کلی از فرش دستباف نایین به بررسی مشخصات و ویژگی های آن بپردازیم تا اگر شما قصد خرید آن را دارید بتوانید به اطلاعات کامل اینکار را انجام دهید.

تاریخچه فرش دستباف نایین

شهرستان نائین به مرکزیت شهر نایین در حاشیه جنوبی کویر مرکزی ایران و جنوب غربی اصفهان قرار دارد. تاریخ بنای این شهر به قبل از اسلام میرسد. به علت جغرافیای کویری وآب وهوای خشک و کم آب در این منطقه، صنایع دستی از دیرباز جز مهمترین منابع درآمد ساکنان آن بشمارمیرفته است. از جمله مهمترین این صنایع که در شهر نائین بسیارشناخته شده است؛ تولید پارچه های کرباسی جهت تهیه عبا بود که معمولاً از پشم مرغوب شتر و با ظرافت بسیار تهیه میشد.

با پیشرفت صنایع نساجی در اروپا و ورود پارچه های مرغوب و ارزان به ایران، صنعت عبابافی نایین رونق خود را از دست داد و این کارباعث شد که عبا بافان نائینی مانند سایر مراکز پارچه بافی همسایه از جمله کاشان و کرمان به بافتن قالی روی بیاورند، زیرا به علت کویری بودن منطقه و خاک شور،امکان انجام سایر فعالیت ها در این شهرتان خیلی وجود نداشت.

طبق مطالعات انجام شده؛ آغاز ورود و تجارت قالی نایین در تهران (پایتخت) رامی توان سال ۱۳۱۸ هجری شمسی، یعنی در سالهای آغازین جنگ دوم جهانی برشمرد. این جریان در پیشبرد هنر قالیبافی این منطقه بسیار مؤثر مهم بود و به نوعی نقطه عطف و سرآغاز رسمی قالی بافی در این شهرستان بود..

در ابتدای شروع قالیبافی در این شهرستان، با توجه به نبودن طرح و نقشه ی بومی، طرح های فرش از اصفهان تامین می شد وهمین عامل باعث تاثیرپذیری طرح های فرش نائین از قالی اصفهان گردید. دقت در بافت دقیق و بدون نقص قالی های دستباف نائین و ظرافت بالای آن ها در کناراستفاده از مواد و مصالح مرغوب و با کیفیت،باعث شده فرش دستباف نائین از زیباترین فرش ها و به عنوان یکی از گران ترین قالی های ایرانی به شمار رود.

بیشتر بخوانید: فرش دستباف اصفهان در یک نگاه |  بررسی مشخصه های فنی و ظاهری قالی اصفهان

طرح و نقش فرش دستباف نائین

تاثیر پذیری طرح های فرش دستباف نائین از طرح های قالی دستباف اصفهان به دلایلی که پیش از این گفته شد،با وجود استقلال در رنگ آمیزی طرح ها،یکی ازمهمترین ویژگی های قالی های دستباف نائین است.

استفاده وسیع از طرح لچک وترنج با ترکیب نقوش اسلیمی و ختایی در فرش دستباف نائین به قدری است که فرش دستباف های نائین را اغلب با طرح لچک و ترنج میشناسند.

همچنین از طرح های دیگر مورد استفاده در فرش دستباف نائین می توان به طرح افشان شاه عباسی، گلدانی، درختی، دسته گلی یا بوته ای، شکارگاه و… اشاره کرد.

استفاده نکردن از تکنیک سایه روشن دررنگ آمیزی و طرح ها، به طوری که این عامل در کنار عوامل دیگری همچون تکنیک بافت و محدودیت رنگ باعث شده آثار تصویری ازنوع سنتی و فرنگی درنائین تولید نشود.

رنگبندی فرش دستباف نائین چه مشخصاتی دارد؟

رنگ آمیزی طرح های فرش دستباف نائین به علت فراوانی مواد گیاهی و طبیعی رنگزا در منطقه، معمولا با رنگ طبیعی انجام میشود که در این بین استفاده از مواد رنگزای طبیعی همچون پوست انار،پوست گردو، برگ مو و روناس،از جایگاه خاصی برخوردار است.

بیشتر بخوانید: رنگ و رنگرزی فرش دستباف و شناخت انواع آن (طبیعی و مصنوعی)

در فرش دستباف نائین، زمینه قالی اکثرا از رنگ کرم یا نخودی است و در این قالی ها،معمولا از 11 رنگ اصلی و 4 رنگ فرعی استفاده میشود.

رنگ های اصلی عبارتند از: کرم یا نخودی،لاکی،فیلی،خاکی،قهوه ای،سرمه ای ،نیلی،لاجوردی،آبی پررنگ،عنابی،آبی آسمانی

رنگ های فرعی نیزعبارتند از: یشمی ، ماشی ، سبز، مسی – صورتی

ویژگی های فنی بافت در فرش دستباف نائین

فرش های دستباف نائین بر روی دارهای عمودی  و با گره فارسی و با تاروپود پنبه ای بافته میشوند.

همچنین پرز پشمی و گل ابریشم و یا معمولا استفاده از ابریشم در دورگیری گل ها و ساقه ها از ویژگی های عمومی فرش دستباف نائین می باشد. از دیگر مشخصه های فرش دستباف نائین میتوان به استفاده از شیرازه متصل، گلیم فارسی وسرریشه متصل اشاره داشت.

ارزش گذاری فرش ها و تشخیص ظرافت بافت در قالی های این منطقه براساس تعداد لا و نخ چله میباشد

تراکم فرش دستباف نایین بالا است وغالباً بیش از یک میلیون گره در هر متر مربع دارد و پرز قالی ها کوتاه هستند.

ابعاد قالی های نایین از اندازه خاصی پیروی نمی کند و از کوچکترین اندازه تا فرش های   بزرگتراز1000 متر نیز ممکن است در این منطقه تولید شود اما، متداول ترین اندازه های بافت فرش دستباف نائین 6 و 9 متری است و قالیچه و فرش های ذرع ونیم و گاهی نیز قالی هایی به شکل بیضی و دایره در منطقه نائین بافته می شود.

امروزه بسیاری از مناطق همچون اردستان و بیابانک و حتی مناطقی دورتر مانند طبس و قزوین فرش هایی با پیروی از طرح و تکنیک بافت فرش دستباف نائین تولید وعرضه میکنند.

راهنمای خرید فرش دستباف نایین

تا این جای کار در مورد بسیاری از ویژگی ها و مشخصات مثبت فرش دستباف نائین صحبت کردیم، اما معضلی که امروزه قالی های این منطقه برای خرید و فروش با آن رو به رو شده اند، غیر اصلی بودن آنها می باشد. منظور از غیر اصل بودن چیست؟

بسیاری از تولیدکنندگان قالی های نائین از آنجایی که تا حدودی دستمزد بافندگان حرفه ای این شهرستان نسبت به سایر مناطق کشور کمی بالاتر می باشد، تصمیم گرفتند که کارگاه های خود را به شهرستان های دیگر ایران منتقل کنند و از آنجایی که قالی نائین به خاطر برند بودن از بازار خوبی همراه می باشد و همچنین از تنوع رنگی کمتری برخوردا می باشد و بافندگاه نمیه حرفه ای راحتتر می توانند آنها را ببافند باعث شده که قالی ها این شهرستان در سایر نقاط ایران نیز تولید و بافته شود. اما این موضوع باعث مشکلاتی شده است:

از آنجایی که شرایط آب و هوایی و اقلیمی نایین خاص می باشد، قطعا بافت فرش های دستباف این شهرستان در نقاط دیگر ایران و با مواد اولیه متفاوت باعث شده است که کیفیت فرش نائین کاهش پیدا کند و همچنین عرضه بیش از تقاضا نیز باعث شده که بافت قالی نائین اصل ، که در خود این شهرستان بافته می شود، خیلی صرفه اقتصادی نداشته باشد و بالاجبار بافندگان حرفه ای مجبور شوند از کیفیت کار خود کم کنند.

به خاطر مواردی که در بالا اشاره کردیم اگر شما داخل اینترنت یک جستجوی ساده انجام دهید متوجه خواهید شد که قیمت یک فرش نائینی شش متری از حدود 25 تا 50 میلیون تومان متغییر خواهد بود، پس توصیه می کنیم موقع خرید حتما با یک کارشناس در مورد اصل بودن آن مشورت کنید.

ما تلاش کردیم تا تمام نکات لازم در مورد شناخت ویژگی ها و مشخصات فرش دستباف نائین را به طور دقیق برای شما بررسی کنیم، اما اگر با زهم در مورد قالی نایین سوال داشتید می توانید آن را در قسمت نظرات با ما به اشتراک قرار دهید.