گلیم سفره کردی یکی از نمادهای هنری استان های خراسان شمالی و رضوی می باشد که خیلی از ما شاید نام آن را نشنیده باشیم ولی به طور قطع می توان آن را یکی از قدیمی ترین و مقدس ترین بافته های دست ما ایرانی ها معرفی کرد که علاوه بر ارزش مادی و هنری از ارزش معنوی بالایی نیز برخوردار می باشد.

ما در این مقاله از فرش فراهان در ابتدا سعی خواهیم کرد تاریخچه و معرفی کوتاهی از گلیم سفره کردی برای شما بیان کنیم و در ادامه نوع بافت و طرح های آن را بررسی خواهیم کرد و در پایان نیز تلاش خواهیم کرد یک راهنمای خرید و قیمتی دقیق برای شما بیان کنیم که اگر قصد خرید آن را دارید؛ بتوانید تصمیم گیری درستی انجام دهید.

گلیم سفره کردی چیست؟

خیلی از ما این تصور را داریم که مردم کرد ایران تنها در شهرهای غربی (کردستان، کرمانشاه و…) ساکن هستند در حالی که این موضوع اشتباه می باشد. طبق آمارهایی که وجود دارد بین 500 هزارنفر تا 1.5 میلیون از مردم کرد ایران در منطقه خراسان شمالی و بخش هایی از خراسان رضوی ساکن هستند که دارای زبان کردیه کرمانج می باشند و در اصطلاح به این منطقه کردخانه یا خُراسانِ کُردیه گفته می شود.

بسیاری از مردم کرد استان خراسان به صورت عشایر زندگی می کنند و وقتی نام عشایر را می شنویم باید به طور ناخودآگاه بافت فرش های دستباف و گلیم را نیز در بین آنها متصور شویم. گلیم سفره کردی یکی از مهمترین این گلیم ها می باشد که دارای شهرت بسیار بالایی می باشد.

زنان عشایر کرد از دیرباز با استفاده از پشم گوسفندان به خلق فرش ها و گلیم های دستباف زیبا و خوش رنگ می پرداختد که در بین آنها یک نوع گلیم به خاطر نفوذ ناپذیری در برابر نم و رطوبت بسیار مورد توجه قرار گرفته بود و به خاطر همین ویژگی عشایر تصمیم گرفتند از این گلیم ها به عنوان سفره برای نگهداری نان استفاده کنند و پس از مدتی این گلیم و نام گذاری در همه جا شناخته شد و گلیم سفره کردی در کل ایران معرفی شد.

شناخته شدن سفره کردی خراسان شمالی به همینجا خطم نشد و تا جایی پیش رفت که در سال 1391 در جلسه شورای عالی سیاستگذاری ثبت آثار تاریخی و میراث ناملموس، این گلیم در فهرست آثار ملی قرار گرفت و همچنین در دی ماه سال 1392بود که موفق به دریافت نشان اصالت یونسکو شد.

در حال حاظر بافت و تولید این گلیم در شهرستان‌های شیروان، بجنورد، قوچان فاروج، اسفراین و دیگر شهرهای کردنشین استان خراسان انجام می شود که در این بین آش‌خانه به عنوان فعال‌ترین شهرستان خراسان شمالی در تولید این گلیم دستباف معرفی می شود.

ارزش بالای گلیم سفره کردی

گلیم دستباف سفره کردی پس از مدتی تبدیل به یکی از مقدس ترین و ارزشمندترین گلیم های دستباف منطقه خراسان شد که این موضوع دلایل مختلفی داشت که بعضی از آنها را باهم بررسی می کنیم:

اول اینکه این گلیم به نوعی یک هنر خاص از بافته‌های منحصربه‌فرد زنان کرد عشایر خراسان به حساب می آمد که به عنوان هنری وصف‌ناپذیر مطرح شد که توانست خود را به عنوان نمادی از اشتیاق، ذوق و احساس آنان نسبت به طبیعت و تاریخ قومی و فرهنگی خود نشان دهد.

دوم اینکه همانطور که گفتیم این گلیم به عنوان پوششی برای نگهداری نان استفاده میشد که همین موضوع نیز باعث شد که این گلیم به عنوان فرش و بافته ای مقدس در بین مردم شناخته شود. البته لازم است به این نکته اشاره کنیم که با شرایط اقتصادی و تورم هایی که در کشور ما اتفاق افتاده است دیگر استفاده از این گلیم ها به عنوان سفره از لحاظ قیمتی اصلاً منطقی نیست و در حال حاضر از این گلیم ها برای زیرانداز استفاده می شود.

مورد سوم را باید در نقش و طرح های استفاده شده گلیم سفره کردی معرفی کرد. نقش‌های بافته شده در این گلیم نشان از عظمت فرهنگ، هنر، باورها، آداب و رسوم، و تاریخ پر فراز و نشیب قومی کردهای این دیار می باشد. نمادهای استفاده شده در این گلیم همگی بیانگر کرامت قومی و احترام به طبیعت است. نگاره و نقوش سفره کردی در واقع نقش‌های کهنی هستند که در نوع خود بی‌نظیر هستند و در ادامه با آنها بیشتر آشنا می شویم.

بیشتر بخوانید: بهداشت قالی بافی و رعایت نکات ایمنی برای جلوگیری از خطرات

طرح و نقوش سفره کردی

همانطور که اشاره کردیم  نقوش و نمادهای استفاده شده در سفره کردی بیشتر نماد نوع زندگی، معیشت و سیستم اجتماعی و فرهنگی کردهای این دیار را در خود جای داده‌ است و شما با نگاه کردن به آن می توانید در یک نگاه کلی زندگی عشایر این منطقه را مشاهده کنید.

در بیش از 90 درصد سفره کردی ها شما باید انتظار حداقل یکی از نقوش زیر را داشته باشید که هر کدام نماد و نشانی خاص می باشند و استفاده از آنها دارای معانی ویژه ای می باشند.

1. طرح بیچک یا انگشت عروس

اگر به تصاویری مختلفی که ما از گلیم های سفره کردی برای شما قرار داده ایم دقت کنید در کناره های طولی، خطوط پهن یا انگشتانه‌ هایی را مشاهده می کنید که به سمت داخل و مرکز فرش کشیده شده اند. استفاده از این خطوط دارای تعابیر و مفاهیم زیادی در فرهنگ عشایر می باشد.

بعضی از بافنده ها استفاده از این خطوط را نشان و نماد اتحاد مردم کرد می دانند و برخی دیگر آن را به عنوان نماد دستان مهمان هایی می دانند که بر سر سفره درون یک مهمانی نشسته اند. بعضی دیگر نیز آن را نماد دستان اعضای خانواده می دانند که پس از کلی تلاش و فعالیت بر روی سر سفره جمع شده اند تا غذا بخورند.

اما چیزی که به طور قطع می توان به آن اشاره کرد این است که خطوط به طور قطع نماد دست و انگشت می باشند. از لحاظ فرهنگ مصور نیز این خطوط نمادهای سنتی انگشت­‌های افراشته به سوی آسمان می باشند که این انگشتان در حال دعا و انتقال نیروی معنوی به حساب می آیند.

2. طرح درخت زندگی

طرح و نقشه دیگری که در بسیاری از گلیم های سفره کردی می توان مشاهده کرد، طاووس­‌های ایستاده در کنار درخت زندگی می­‌باشد. استفاده از طرح درخت زندگی در بسیاری از نقوش گلیم ها و فرش های دستباف قدیمی ایرانیان و تمدن­‌های مربوط به بین النهرین مشاهده می شود که به نوعی نشان دهنده مقدس بودن دستبافته مورد نظر می باشد.

استفاده از درخت زندگی علاوه بر طاووس با طرح هایی همچون حیوانات نگهبانی مثل شیر دال نیز در بسیاری از نقشه ها مشاهده می شود که به نوعی نشان دهنده محافظت این حیوانات از درخت زندگی می باشد. استفاده از طرح های مربعی و مستطیلی نیز به همراه درخت زندگی یکی دیگر از رایج ترین نقوش سفره کردی می باشد.

3. نقوش حیوانات و انسان ها

در بافت گلیم ها بر خلاف فرش های دستباف که اصولاً با طرح و نقشه از پیش طراحی شده انجام می شود در بسیاری از موارد بر اساس الهام گرفتن از طبیعت و زندگی روزمره بافنده ها انجام می شود. اگر دوست دارید سایر تفاوت فرش و گلیم را بدانید اینجا کلیک کنید)

گلیم سفره کردی نیز از این قائله مستثنی نبوده و در بسیاری از طرح و نقشه های آنها شما مشاهده می کنید که زنان کرد عشایر با الهام گرفتن از طبیعت اطراف خود مثل بوته‌­های گل، رودخانه، خورشید، کوه ها و همچنین اشیای اطراف خود مثل سماور، قندشکن، آیینه، شانه، عروسک، گاز انبر و وسایل روزمره زندگی دست به بافت گلیم می زنند.

استفاده از تخیل و عدم وجود طرح و نقشه از پیش تعیین شده، باعث ایجاد تنوع و طرح های متفاوت در گلیم سفره کردی شده و همین امر باعث شده که شما نتوانید هیچ دو نوع از این گلیم ها را مشاهده کنید که خیلی به هم شبیه باشند.

راهنمای خرید گلیم سفره کردی

خیلی از شما شاید به دنبال خرید گلیم سفره کردی باشید و برای شما سوال شده باشد که آیا این گلیم ها ارزش خرید دارند و یا خیر؟ برای پاسخ به این سوال ابتدا به سراغ نوع بافت این گلیم ها می رویم:

نوع بافت گلیم های سفره کردی به خاطر استفاده از دارهای قالی افقی و بافت پیچشی منحصر به فرد بسیار خاص می باشد. این گلیم ها بر خلاف بسیاری از گلیم ها با استفاده از دو پود بافته می شوند. یک پود که  به عنوان پود زمینهای استفاده می شود و پود دوم برای ایجادنقش و الوان استفاده می شود و همین موضوع باعث شده که این گلیم ها دارای نقش‌های پرمایه و نگاره‌های پر مفهومی باشد که ارزش خرید آنها را بالا می برد.

مورد بعدی رنگ های استفاده در این گلیم ها می باشد که اصولاً از رنگ های گرم برای بافت آنها استفاده می شود و اگر به دنبال دستبافته ای از عشق، زندگی و امید به آینده می باشید، گلیم سفره کردی یکی از بهترین گزینه ها برای خرید شما می باشد.

سفره کردی جز گلیم های ظریف و پر رنگ حساب می شوند که برای استفاده در دکوراسیون منزل بسیار مناسب می باشد و قیمت آن بسته به ابعاد و ظرافت آن از 1.5 میلیون تومان شروع شده تا بیش از 20 میلیون تومان ادامه دارد.

ما در این مقاله تلاش کردیم تمام نکات لازم در مورد نحوه بافت، طرح و نقشه ها و همچنین خرید گلیم سفره کردی را برای شما بررسی کنیم و اما در صورتی که در مورد مطالب گفته شده با سوال و یا ابهامی همراه هستید می توانید آن را در قسمت نظرات به ما به اشتراک قرار دهید.