فرش دستباف مود شهرستان بیرجند را می توان یکی از گزینه های محبوب در بین خریداران فرش معرفی کرد که به خاطر قیمت اقتصادی و کیفیت بالای آن نسبت به هزینه ای که می شود، شناخته شده است.

ما در این مقاله از فرش فراهان قصد داریم به طور دقیق مشخصات فرش دستباف مود را بررسی کرده و در انتها نیز برای کسانی که قصد خرید آن را دارند توصیه های مهمی خواهیم داشت.

معرفی فرش دستباف مود

مود در گذشته یکی از روستاهای استان خراسان جنوبی به حساب می آمد که رفته رفته تبدیل به یکی از شهرهای این استان شده،  این شهر در بخش مود از توابع شهرستان سربیشه قرار دارد.

مود شهری با قدمت تاریخی در جنوب استان خراسان جنوبی و در ۳۰ کیلومتری جاده ارتباطی بیرجند به زاهدان واقع شده‌است. نام این روستا از برگرفته از آشیانه عقاب و خود عقابی می باشد که پرهایش تیر خورده باشد.

این روستا در گذشته با بافت قالی های بی نظیر باعث شد که فرش بافی شهرستان بیرجند در جهان شهرت جهانی پیدا کند. تا جایی که می توان گفت بیشتر از آنکه قالی های بیرجند شناخته شده باشد؛ این فرش دستباف مود است که شناخته می باشد.

بسیاری معتقدند نوع قالی بافی و طرح های استفاده شده در مود برگرفته از فرش دستباف کرمان می باشد که اگر به سبک دارهای قالی در این منطقه توجه کنیم، متوجه شباهت و بیان این موضوع خواهیم شد.

متاسفانه به علت شرایط اقتصادی بدی که در این منطقه از ایران وجود دارد خیلی شرایط برای رشد قالی بافی در این منطقه مهیا نشد و حتی به نوعی میشه گفت این قالی بافی بود که توانست کمی شرایط را برای مردم این منطقی مساعدتر کند.

طبق بررسی های انجام شده سال های 1310 تا 1320 را می توان نقطه اوج و شکوفایی قالی بافی در مود معرفی کرد. خیلی های این موضوع را بیان میکنند که حاجی اسدی معروف به مصباح‌السلطنه بود که پایه گذار بافت فرش دستباف در مود بود و توانست با دایر کردن کارگاه بزرگی با ۴۰ دار قالی، این هنر ارزنده را در بین مردم این روستا رواج دهد.

مشخصات فرش دستباف مود بیرجند

می توان گفت در بین مشخصات اصلی فرش دستباف مود نقطه قوت و ویژه آن در رنگرزی آن بوده است. در قالی های این روستا در گذشته تنها از رنگهای گیاهی و طبیعی فرش استفاده میشد ولی این تمام ماجرا نبود، قالی بافان این منطقه به خاطر اینکه شفافیت رنگ فرش های خود را بالا ببرند حتی پشم چیده شده از پشت گوسفند را نیز خود با دست میریسیدند و و رنگ می کردند و همین موضوع نیز باعث شناخته شدن فرش های این منطقه شد.

فرش های بافته شده در شهر مود با استفاده از گره های فارسی و بر روی دارهای عمودی بافته می شود و از نظر ظاهری بعضی از دارهای بافت فرش مود تنها از دو بخش سر و زیر دار تشکیل شده‌اند.

جنس مواد اولیه استفاده شده برای بافت قالی مود از دو ماده اصلی پشم و پنبه می باشد. از پشم گوسفندان برای پرزهای فرش استفاده شده است و برای تار و پود از پنبه های در هم تنیده استفاده شده. البته گاها و بندرت مشاهده می شود که در بعضی از سفارشهای ویژه از ابریشم نیز برای بافت فرش های این ناحیه بکار برده می شود.

رجشمار فرش دستباف مود از 30 شروع شده و تا 45 ادامه دارد و همین گستردگی تنوع باعث شده که خواهان فرش های این منطقه بتوانند بسته به بودجه خود؛ انتخاب مناسب خود را داشته باشند.

طرح های رایج قالی مود

یه نکته خیلی جالبی که لازمه در مورد طرح های فرش دستباف مود بدانید این است که؛ در بازارهای جهانی طرح ماهی درهم بعنوان طرح مود شناخته می شود در حالی که هیچگاه در این روستا و روستاهای اقماری مود، قالی با طرح ماهی درهم بافته نشده و نمی شود و این طرح در سایر مناطق شهرستان بیرجند بافته شده است. 🙂

طرح های رایج بافته شده در شهر مود بدین ترتیب می باشد:

• طرح خشتی: داخل این طرح از فرش دستباف مود شما اثری از لچک و ترنج مشاهده نخواهید کرد. این طرح تشکیل شده از مربع های رنگارنگ به هم چسبیده که نقش های مختلف گل، ماهی، درخت و … را در خود گنجانده است. طرخشتی را با نام چهار فصل یا بختیاری نیز میشناسند.
• طرح سعدی: این طرح را می توان طرح اصیل مود معرفی کرد که توسط فردی به همین نام طراحی شده است. طرح سعدی دارای لچک و ترنج می باشد که در زمینه گلهای پیچ در پیچ مخلوط اسلیمی کار شده است. ترنج خورشیدی طرح سعدی دارای آوازاه و شهرت ویژه ای می باشد.
•  طرح کله اسبی: این طرح همانطور که از نام آن مشخص است برگرفته از وجود 16 اسب بالدار که دور تا دور ترنج مرکزی را می پوشانند گرفته شده است. در این نقشه سرتاسر متن را که اغلب به رنگ کرم خاکی و شکلاتی کم رنگ است گل و برگ طرح می پوشانند.
• طرح نقشه های غلط: شاید از نام این طرح کمی تعجب کنید ولی در بین مردم مود اصطلاحی رایج است که به طرح هایی که سابقه بافت در منطقه را نداشته و بافنده به سفارش شخص یا تاجر مشغول به بافت آن می شود از اصطلاح طح نقشه های غلط استفاده می کنند.
• طرح بوته جقه: طرح دیگری که فاقد لچک و ترج می باشد طرح بوته جقه می باشد. برخی معتقدند که این نقش مایه تجسم گیاهی هندی است و به تبع آن یقین کرده‌اند که بته جغه از هند به ایران آمده‌است اما شواهد تاریخی بسیاری در دست است که بته در اصل سرو بوده‌است. در واقع در این طرح، نقش بوته سرتاسری را در ردیفهای منظم مشاهده می کنید که در بین آنها را انواع گل و برگ ریز پر کرده است.

راهنمای خرید فرش دستباف مود

اگر به سالیان خیلی قبل برمی گشتیم و کسی قصد خرید فرش دستباف مود را داشت، باید به طور چشم بسته به آن فرد می گفتیم فرش های این منطقه دارای کیفیت فوق العاده و قیمت مناسبی برای خرید شما می باشد.

اما یک اتفاق متاسفانه تلخ در تاریخ فرش مود افتاده است که می توان آن را به عنوان یک لکه سیاه در گذشته فرش این منطقه معرفی کرد. در سالیان قبل به خاطر عدم وجود کارگاهای قالی بافی خوب در استان سیستان و بلوچستان بسیاری از بزرگان بلوچ به خاطر کیفیت بالای فرش های منطقه مود به سمت خرید قالی های این منطقه روی آورند؛ اما پس از مدتی یک مشکل بزرگ ایجاد شد:

رنگ های شیمیایی وارد رنگرزی های رسوتای مود شد و فرش های این منطقه دیگر با رنگرزی های طبیعی تولید نمی شود. ولی از آنجایی که مردم بلوچ خیلی با رنگ های شیمیایی و به کلا فرش آشنایی نداشتند، همچنان فرش های مود را با همان قیمت قبل می خریدند و همین موضوع باعث شد که پس از مدتی که مردم این ناحیه به این موضوع آگاه شدند، ضربه سنگینی به اعتبار فرش بافی مود وارد شود.

هرچند در سالیان اخیر بسیاری از بزرگان قالی بافی این ناحیه تلاش کرده اند که فرش این منطقه را به جایگاه قبل برگردانند ولی باید گفت هنوز این مورد محقق نشده است.

قیمت قالی مود بیرجند

در این موضوع شکی نیست که شما نمی توانید قیمت دقیقی و مشخصی را برای فرش های هیچ شهر و منطقه ای مشخص کنید، ولی اگر بخواهیم قیمت فرش دستباف مود را بر اساس کیفیت در 4 دسته اصلی تقسیم بندی کنیم باید گفت:

• ریزبافت های گران قیمت: فرش های بافته شده با تعداد رج بین 40 تا 45 را می توان در این دسته قرار داد که دارای قیمتی بین 5 تا 6 میلیون توان برای هر متر مربع می باشند. در این دسته تولیدات برادران امینی جز معروفترین بافته ها می باشد.
• قیمت متوسط: گزینه بعدی که معروفترین آن تولیدات کمیته امداد می باشد دارای قیمتی بین 4 تا 4.5 میلیون تومان به ازای هر متر مربع می باشد که تعداد رج های آن بین 37 تا 42 می باشد.
• قیمت معمولی: سطح 3 تولیدات متفرقه تو پر هستند با پشم غیر دباغی که حدود 32 تا 37 رج بافت دارند و حدود متر مربعی 2.5 تا 3.5 قیمت می خورند.
• قیمت ارزان:گزینه آخر فرش های تولیدی منطقه مود را می توان تولیداتی با پشم دباغی معرفی کرد که دارای وزن سبکی می باشد و اصولا با رج شمری در حدود 30 بافته می شوند و دارای قیمتی بین 2 تا 2.5 میلیون تومان به ازای هر متر مربع می باشد. مشکل این بافته ها این است که بسیار زود سابیده می شوند.

ما در این مقاله تلاش کردیم تمام موارد لازم در مورد فرش دستباف مود بیرجند را به طور تخصصی بررسی کرده و تا جایی که بتوانیم نکات لازمی که شما باید قبل از خرید قالی های این منطقه بدانید را برای شما بازگو کنیم.