گلیم فرش یکی از قدیمی ترین بافته هایی می باشد که از همان ابتدا با محبوبیت بسیار بالایی در بین مردم ایران همراه شده است. شاید خیلی از ما گلیم فرش را در فضاهای مختلفی دیده باشیم ولی خیلی با خصوصیات آن آشنا نبوده ایم.

ما در این مقاله از فرش فراهان قصد داریم در ابتدا پس از یک معرفی کلی در مورد اینکه اصلا گلیم فرش چیست و چه مشخصاتی دارد به سراغ شناخت انواع آن رفته و در پایان نیز یک راهنمای دقیق برای کسانی که قصد خرید آن را دارند، ارائه کنیم.

گلیم فرش چیست؟

گلیم فرش یا فرش گلیم در واقع یک نوع فرش ساده و سبک به حساب می آید که از لحاظ ساختاری در یک سری از موارد با فرش های معمولی متفاوت می باشد که باعث شده نحوه استفاده و کارایی آن با فرش متفاوت باشد.

قدمت گلیم فرش به صدها سال برمیگردد. دقیقا زمانی که انسان های اولیه سعی کردند با استفاده از پشم های طبیعی گوسفندان و حیوانات اهلی برای خود زیرانداز بسازند. طبق بررسی های انجام شده مردم شمال آفریقا، شرق اروپا و بخش های مرکزی آسیا اولین کسانی بودند که به سمت استفاده از گلیم فرش روی آوردند.

گلیم فرش در دو نوع دستباف و ماشینی تولید می شود که ما در اصطلاح برای نوع دستباف آن تنها نام “گلیم” را استفاده می کنیم. همانطور که حدس میزنید گلیم فرش دستباف توسط دست و با استفاده از دارهای قالی سنتی بافته می شود و گلیم فرش های ماشینی درون کارخانه های تولید فرش و با استفاده از ماشین های صنعتی بافته می شود.

اگر بخواهیم یک تعریف بسیار ساده برای گلیم فرش بیان کنیم باید گفت در واقع گلیم فرش ها نوعی از فرش می باشد که پُرز ندارند. فرش به طور طبیعی از 3 بعد تشکیل می شود، طول یا چله، عرض یا پود، ارتفاع یا پرز، که در گلیم فرش شما بعد سوم فرش یعنی ارتفاع یا پرز را ندارید و به همین خاطر است که نسبت به فرش دارای وزن بسیار کمتری می باشد.

اگر بخواهیم یک تفاوت دیگر گلیم فرش و فرش معمولی را بیان کنیم در نقشه و طراحی های استفاده شده می باشد. فرش های دستباف حتماً باید از روی نقشه های از پیش طراحی شده عمل بافت در آنها صورت گیرد، زیرا در فرش شما جزئیات و ریزه کاری های فراوانی دارید. اما در گلیم فرش شما با محدودیت طرح مواجهید و اصولاً از طرح های ساده، بدون نقشه و با بکار بردن از قوه تخیل ذهن همراه هستید.

شناخت دقیق انواع گلیم فرش

گفتیم که گلیم فرش ها در دو نوع اصلی یعنی دستباف و ماشینی تقسیم بندی می شوند. محل بافت گلیم فرش های دستباف در ایران بیشتر به ایلات و قوم های عشایری برمیگردد. مناطق ترکمن ، ترک و قفقازی اصلی ترین زادگاه های بافت گلیم فرش می باشد.

در نوع دستباف از بیشتر از پشم و موی حیوانات برای بافت آن استفاده می شود. البته امروزه استفاده از الیاف طبیعی دیگر مثل پنبه و کرک نیز برای بافت گلیم فرش ها در حال گسترش می باشد. همچنین رنگ هایی که برای رنگرزی پشم ها در گلیم فرش دستباف استفاده می شود از گیاهان طبیعی بدست می آید. که اگر دوست داشته باشید با این گیاهان آشنا شوید می توانید اینجا کلیک کنید.

برای بافت فرش گلیم دستباف از روش پودپیچی استفاده می شود. در این روش پود نازک از میان نخ های تاروپود عبور می کند و با استفاده از شانه بافندگی کوبیده می شود. برای بافت این نوع فرش نخ های تاروپود بر روی دارهای عمودی ، افقی ، تبریزی یا گردان تنیده می شوند. این نخ ها که به نخ های چله معروف اند، از جنس پنبه بوده و بسته به نوع ، دارای ضخامت متفاوتی هستند.

گلیم فرش های دستباف دارای مدل های مختلفی می باشد که مهمترین آنها بدین ترتیب می باشد:

• گلیم سنه (سنندج)
• گلیم قشقایی
• گلیم شاهسون
• گلیم خمسه
• گلیم هرسین
• گلیم ترکمنی
• گلیم بلوچ

با توجه به استقبال فراوان از گلیم فرش دستباف کارخانجات بافت فرش تصمیم گرفتند که با استفاده از دستگاه ها و ماشین آلات بافت، گلیم فرش تولید کنند. مواد اولیه استفاده شده در نوع ماشینی، برخلاف نوع دستباف که از مواد طبیعی استفاده میشد از الیاف مصنوعی است که “پلی استر” مهمترین و اصلی ترین آن می باشد.

بیشتر بخوانید: صادرات فرش دستباف ایران و آمارهای تکان دهنده از آن!

گلیم فرش ماشینی بهتر است یا دستباف؟

اگر دنبال یک جواب ساده هستید باید گفت قطعاً گلیم فرش دستباف و اگر به دنبال جوابی دقیق هستید باید بگوییم کاملا بستگی به شرایط شما دارد و شما لازم است موارد زیر را تک به تک قبل از خرید چک کنید.

1. اگر به دنبال گلیم فرش ارزان قیمت تر هستید قطعاً مدل های ماشینی برای شما گزینه مناسب تری می باشد. چون مدل های دستباف به خاطر وقت و زمانی که برای بافت آنها صرف می شود دارای قیمت بالاتری می باشند.

2. اگر دنبال سلامتی هستید و مخصوصاً ارگ دارای فرزند خردسال می باشید بهترین گزینه مدل های دستباف می باشد. چون در گلیم فرش ماشینی به خاطر استفاده از مواد و رنگ های شیمیایی ممکن است در طولانی مدت عوارضی را برای شما و خانواده تان به همراه داشته باشد.

3. ار دنبال زیبایی و درخشندگی و براق بودن بالا هستید مدل های ماشینی به خاطر تنوع بالا در رنگ آمیزی و استفاده از پلی استر دارای زیبایی و درخشندگی بیشتری هستند. البته مدل های دستباف با تنوع رنگی بسیار بالا وجود دارد ولی از لحاظ قیمتی بسیار بالا خواهند بود.

4. اگر به دنبال دوام و کیفیت بالاتر هستید گلیم فرش های دستباف به خاطر استفاده از الیاف طبیعی دارای کیفت بیشتری هستند. از طرفی در مدل های دستباف به خاطر استفاده از رنگ های طبیعی، ماندگاری رنگ در آنها بسیار بیشتر می باشد.

5. اگر دنبال راحتی و پاخوری بهتر هستید، مدل های دستباف به خاطر دارای نرمی و لطافت خواصی می باشند که به هیچ وجه مدل های ماشینی آن را ندارند.

6. اگر به دنبال استفاده در محل های پر رفت و آمد مثل راهروها هستید مدل های ماشینی به خاطر قیمت مناسب وتنوع در سایز بندی گزینه های مناسب تری می باشد. ولی اگه به دنبال استفاده در دکوراسیون منزل خود و یا استفاده به عنوان یک تابلوی تزیینی هستید مدل های دستبافت را انتخاب کنید.

فواید و معایب گلیم فرش چیست؟

در ابتدا دو تا از معایب اصلی گلیم فرش را بیان خواهیم کرد:

1. شما به هیچ وجه با خرید یک گلیم فرش نمی توانید لطافت و پاخوری یک فرش دستباف را داشته باشید. نه اینکه بخواهیم بگوییم که گلیم فرش های خیلی خشک و سخت هستند، ولی نرمی و گرمی فرش ها را ندارند.

2. از لحاظ ظرافت، رنگ ها و طرح های نیز گلیم فرش نسبت به فرش ضعیف تر می باشد. معمولا به دلیل الیافی که برای بافت این نوع فرش استفاده می شود، نمی توان طرح های پیچیده یا رنگ های متنوع در آن به کار برد.

پس از بررسی معایب و مشکلات گلیم به سراغ مزایا و فواید آن خواهیم رفت:

1. وزن سبک گلیم فرش نسبت به فرش دستباف اولین مزیت آن به حساب میاد که باعث می شود که حمل و نقل و جابه حایی آن بسیار ساده باشد.

2. لطافت و زیبایی بالای آن نسبت به کف پوشهایی مثل موکت و جاجیم.

3. قیمت مناسب آن نسبت به فرش از مهمترین مزایای آن به حساب می آید. هر چند که گلیم فرش های دستباف نیز دارای قیمت بالاتری نسبت به ماشینی می باشند ولی در مجموع هر دو نوع آن نسبت به فرش های معمولی ارزان قیمت تر می باشند.

4. تنوع بالا در سایز بندی باعث شده برای محل هایی مثل راهروها که نیاز به سایر با عرض های کم می باشند بسیار مناسب باشد. معمولا گلیم فرش های موجود در بازار در اندازه های زیر موجود می باشند:

• 100*150 که در بین مردم به ذرع و نیم مشهور شده است و بسیار پر استفاده است.
• 70*100 که بیشتر به عنوان تابلو فرش استفاده می شود.
• 3*2 که سایز استاندارد فرش 6 متری محسوب می شود.
• 2.5*3.5 یا فرش 9 متری
• 4*3 یا همان فرش 12 متری

5. راحت بودن تمیز کردن و شستشو این نوع فرش ها به خاطر نداشتن پرز باعث شده که برای محل هایی مثل آشپزخانه که نیاز زیادی به جارو کردن و شستشو دارد بسیار مناسب باشد.

6. عدم وجود پرز در این نوع قالی ها باعث شده که میزان جذب رطوبت آنها بسیار پایین باشد و به همین خاطر برای محیط های مرطوب بسیار مناسب باشند. مشکلی که خیلی از ما داریم این است که فرش هایمان در محل های مرطوب بوی نامطبوع به خود میگیرند، این موضوع برای گلیم فرش ها بسیار کم می باشد.

ما در این مقاله از فرش فراهان تلاش کردیم تمام نکات و مواردی که لازم است در مورد شناخت گلیم فرش بدانید را به طور دقیق بررسی کرده و یک راهنمای کامل برای خرید شما ارائه کنیم تا اگر قصد خرید آن را دارید بتوانید با اطلاعات کامل اینکار را انجام دهید. در صورتی که در مورد نکات گفته شده با سوال و یا ابهامی همراه بودید آن را در قسمت نظرات با ما به اشتراک قرار دهید.