فرش دستباف خام چگونه تبدیل به یک فرش زیبا و حرفه ای برای فروش میشود؟ شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که قالی های دست بافتی رو مشاهده کرده باشید که از لحاظ ظاهری با فرش های دستبافی که در بازارها فروخته میشود تفاوت ظاهری زیادی داشته باشند و برای شما این سوال پیش آمده باشد که  دلیل این همه تفاوت در چیست؟

در این مقاله از فرش فراهان قصد داریم به طور مرحله به مرحله، فرایندی که فرش دستباف خام طی میکند تا تبدیل به یک قالی زیبا برای عرضه به مشتری طی کند را باهم بررسی کنیم.

فرایند تبدیل فرش دستباف خام به قالی فروشگاهی

دقت کنید ما در این اینجا قصد نداریم که وارد مراحل بافت فرش دستباف شویم چون این موضوع را قبلاً در این مقاله (نحوه بافت فرش دستباف) بررسی کردیم و در اینجا مراحلی را بررسی خواهیم کرد که فرش دستباف خام بعد از بافته شدن طی میکند تا برای فروش آماده شود را مورد مطالعه قرار خواهیم داد.

بعد از این توضیح اولیه بریم سراغ بررسی این مراحل:

1. بررسی فرش دستباف خام

در اولین گام فرش دستباف خام مورد بررسی قرار که کیفیت بافت آن در چه حد میباشد و با اندازه گیری ابعاد آن و چک کردن این موضوع میزان تناسب اضلاع آن چک میشود تا فرش کجی نداشته باشد.

در صورتی که فرش دارای کجی باشد فرش باید توسط استادکاران حرفه ای مورد ترمیم قرار بگیرد. جابه‌جایی گره‌ها روشی میباشد که با استفاده از آن کجی و عدم تقارن فرش تا حد زیادی رفع میشود. در این شیوه سر ریشه‌ها و گره‌ها باز می‌شوند و شکل ظاهری فرش اصلاح می‌شود تا علاوه بر زیبایی، ارزش فرش هم بیشتر شود.

2. دو گره کردن ریشه ها

اگر نمیدانید ریشه فرش دستباف خام چیست باید گفت؛ ریشه در واقع همان بخش ریش‌ریش قالی میباشد که در 90 درصد مواقع دارای رنگ سفید می باشد و در دو طرف عرض قالی قرار دارد و در امتداد تار فرش و چله می باشد.

بعد از آنکه فرش در مرحله اول مورد بررسی قرار گرفت فرش دستباف تحویل استادکار ریشه بافی داده میشود که با دوگره کردن ریشه ها از باز شدن ریشه ها جلوگیری کند و عمر آنها افزایش یابد.

دوگره کردن ریشه ها همانطور که از اسم آن میتواند تشخیص داد این است که درسته ای از ریشه های فرش را با  2 عدد گره به هم میبافند، روش کار به این شکل می باشد:

استادکار ریشه های قالی را در دسته هایی مساوی (و حدالامکان دارای تعداد نخ ریشه برابر) تقسیم میکند و سپس دسته اول را با دو انگشت اشاره و شست نگه میدارد و توسط نخی که برای ایجاد دو گره (هم جنس با نخ چله) در نظر گرفته است با انگشت میانی اقدام به زدن گره اول میکند. برای ایجاد گره دوم نیز همین کار را انجام داده و بر روی همین دسته انجام میدهد و این کار را تا دسته ریشه پایانی به همین روش تکرار میکند.

3. پرداخت فرش دستباف خام

احتمالاً واژه پرداخت فرش را زیاد در صنعت قالی بافی شنیده باشید. عمل پرداخت در واقع فرایندی می باشد که با دستگاه مخصوص روی فرش دستباف خام کشیده میشود که پرزهای اضافی از روی سطح قالی جدا شود.

حذف پرزهای اضافی و بلند از روی فرش دستباف باعث میشود که نه تنها قالی یکدست تر و صاف تر بنظر برسد، بلکه باعث میشود نقش و نگارها و طرح های استفاده شده در بافت فرش نیز جلوه بسیار زیباتر و واضح تری به خود بگیرند.

البته لازم است به این نکته نیز اشاره کنیم که پرداخت قالی در گذشته و بعضاً امرزوه در بعضی موارد با دست و قیچی نیز انجام میشود که استفاده از آن اصلا توصیه نمیشود زیرا اگر در عمل قیچی زنی، استادکار یک اشتباه کند باعث میشود که فرش ارزش خود را از دست بدهد و به نوعی خسارت غیر قابل جبرانی می باشد.

بیشتر بخوانید: فرش دستباف کارکرده و 3 نوع قالی که ارزش خرید بالایی دارد

4. شستشو و کز دادن فرش

شاید برای شما تعجب آور باشد که چرا باید فرش نویی که شما خریداری میکنید، یکبار شسته شده است!

به طور کلی فرش دستباف خام بعد از اقداماتی مثل پرداخت، دوگره بافی و حمل و نقل هایی که در این مدت انجام میشود دچار آلودگی ها و کثیفی هایی میشود که نیاز است قبل از اینکه به دست مشتری برسد یکبار شسته شود.

از طرفی این شستن فرش که در قالی شویی ها انجام میشود با استفاده از اصول خاص و مواد نرم کننده ویژه ای انجام میشود که باعث میشود لطافت فرش افزایش پیدا کند. البته دقت کنید که برندهای تخصص بافت فرش مثل فرش فراهان در مجموعه خود محل شستشوی فرش نیز دارند و به همین خاطر قالی را نیاز به ارسال به قالی شویی ندارند و اینکار را داخل محیط کارگاه انجام میدهند.

بعد از شستشوی دقیق فرش آن را بر روی بندهای مخصوصی پهن میکنن که خشک شده و برای مراحل بعد آماده شود.

اما فرایندی که قبل از شسشتن فرش برای بعضی از فرش های دستباف انجام میشود کز دادن فرش می باشد. کز دادن فرش روشی می باشد که با استفاده از حرارت مستقم آتش توسط هوا گازهای کوچک بر ئشت قالی و فرش های دستباف انجام می شود.

در کارگاه های قالی بافی تخصص بعد اینکه قالی بافته شد، یکسری پرزها و موهای ریزی روی قالی نوباف بر جای میماند که با وسیله ای حرارت بسیار کم و لحظه ای به آن توسط افراد متخصص  به فرش وارد میشود تا این پرزها که به خاطر الکتریسیته ساکن به قالی چسبیده اند، بسوزند و از بین بروند. دقت کنید این فرایند قبل از شستشوی فرش انجام میشود.

5. برش و شیرازه دوزی فرش دستباف خام

فرش دستباف خام در بسیاری از مواقع به صورت جفت بافته میشوند. این موضوع در مورد فرش های دستباف تبریز بیشتر دیده میشود. در واقع فرش های تبریز به این شکل بافته میشود که دو فرش به طور همزمان توسط یک بافنده و در یک محل با طرح و رنگ ، دقیقا جفت و یکسان بافته میشوند که به هم چسبیده شده اند. این دو فرش تمالا و جزع به جزع یکسان می باشند.

به همین خاطر بعد از مراحلی که در قسمت های قبلی اشاره کردیم فرش های جفت با استفاده از قیچی های حرفه ای از محل مشخص شده جدا میشوند و برای عمل شیرازه دوزی چرم دوزی آماده میشوند.

شیرازه فرش از لحاظ تخصصی یعنی استفاده از 3 الی 5 تار هم رنگ در کناره فرش که دور 2 الی 6 عدد چله کنار فرش پیچیده می شود. اما اگر بخواهیم ساده بیان کنیم باید گفت: “حاشیه های طولی قالی” که اگر یک نگاه ساده به کناره های فرش های خانه تان بیاندازید آن را مشاهده خواهید کرد؛ در واقع دوختی که به کناره قالی وصل می شود و به وسیله یک نخ ضخیم و یک سوزن مخصوص در حاشیه طولی فرش زده می شود.

اگر به بخش 2 همین مقاله دقت کنید متوجه میشوید که دوگره کردن برای ریشه های عرضی استفاده میشد و شیرازه دوزی برای ریشه های طولی!

شیرازه بافی برای پوشاندن سر پودهای كنار فرش و نظم بخشیدن به كناره‌ها و مهار تارهای كناری فرش بكار می رود. این کار توسط استادکار حرفه ای انجام میشود که باعث میشود طول عمر قالی افزایش پیدا کند.

بعد از این مراحل و فرآیندها فرش دستباف خام تبدیل به فرشی میشود که برای مشتری ارسال میشود و به خاطر همین اقدامات است شما فرشی دست بافتی را که بافنده آن را بافته است را وقتی با فرش های دست بافت داخل فروشگاه ها و بازارها مقایسه میکنید تقاوت دارند.

در این مقاله مهمترین و اصلی ترین مراحلی که فرش دستباف خام طی میکند تا تبدیل به یک قالی پراخت شده و حرفه ای تبدیل شود را باهم بررسی کردیم، در صورتی که در مورد موارد گفته شده با سوال یا ابهامی همراه بودید میتوانید آن را در قسمت نظرات با ما به اشتراک قرار دهید.