فرش دستباف نهاوند را می توان یکی از معروف ترین قالی های بافته شده در غرب کشور دانست که توانسته با ویژگی ها و زیبایی های خاص خود، نظر دوست داران زیادی را در داخل و حتی خارج ایران  به خود جلب کند.

ما در این مقاله از فرش فراهان قصد داریم پس از یک معرفی کلی در مورد تاریخچه فرش دستباف نهاوند به سراغ بررسی مشخصات و ویژگی های آن رفته و تلاش خواهیم کرد، اگر قصد خرید قالی های این منطقه را دارید بتوانید به بهترین شکل با آنها آشنا شوید.

تاریخچه فرش دستباف نهاوند

به طور کلی بیشتر نام گذاری های فرش های ایرانی بر اساس منطقه و ناحیه بافت آنها می باشد، قالی نهاوند نیز از این قائله مستثنی نبوده و به مجموعه بافته هایی که در منطقه نهاوند بافته شده است، گفته می شود.

شهرستان نهاوند در استان همدان که جز استان های غربی و تقریباً مرکزی کشور به حساب می آید قرار گرفته است. شهر نهاوند، شهری تاریخی و سومین شهر بزرگ استان همدان بعد از ملایر و همدان به حساب می آيد که ما قبلا با فرش دستباف ملایر از استان همدان آشنا شدیم.

مساحت نهاوند چیزی در حدود  1460کیلومتر می باشد. منطقه نهاوند جز نواحی حاصلخیزی می باشد که با توجه به وجود سراب های متعدد در آن، کشاورزی و دامپروری در این ناحیه از رونق بالایی همراه باشد.

اگر با تاریخ قالی بافی آشنا باشید، این موضوع را متوجه خواهید شد که هر منطقه ای که دامپروری در آن رایج بوده است، دارای قدمت بالایی در قالی بافی می باشد. دلیلی این موضوع نیز در دسترس بودن آسان مواد اولیه قالی بافی یعنی “پشم” بوده که به راحتی از گوسفندان و دام ها در دسترس مردم آن ناحیه قرار میگرفته است.

اقتصاد مردم شهرستان نهاوند بر پایه کشاورزی، دامپروری و صنایع دستی استوار شده و همین امر باعث پیشرفت ویژه مردم این ناحیه در تولید صنایع دستی شده است. بافت قالی، قالیچه، گلیم و گیوه در این شهرستان بیشتر توسط روستائیان و عشایر انجام می شود.

جالبه بدونید که نهاوند جز معدود شهرستان هایی می باشد که بافت قالی در آن خیلی کاهش نداشته و حتی در بعض از سال ها رو به افزایش نیز بوده است. دلیل این موضوع را شاید پتانسیل و ظرفیت بالای آنها در فروش قالی دانست. طبق بررسی های انجام شده نزدیک به 80 درصد تولیدات فرش دستباف نهاوند از طریق اتحادیه مرکزی فرش تهران به کشورهای آمریکا، کانادا، آلمان و کشورهای عربی صادر می شود.

مشخصات فرش دستباف نهاوند

خیلی ها بر این باورند که قالی نهاوند محبوب ترین فرش دستباف روستایی در ایران به شمار می رود و به همین خاطر شاید برای شما نیز جذاب باشد که بدانید، قالی های بافته شده در این منطقه چه ویژگی هایی دارد که باعث شده است اینقدر محبوبیت پیدا کند؟

بافت قالی نهاوند

بافت فرش های این ناحیه عمدتا تخت باف و گاهی نیم لول است و گره های استفاده شده در بافت آنها نیز هم ترکی می باشد و هم فارسی. (انواع گره قالی). از لحاظ ارتفاع پرزهای استفاده شده در بافت قالی های این منطقه اصولاً از پرزهای بلند و گوشتدار استفاده می شود و بافته آنها یک پوده می باشد.

از لحاظ مواد اولیه ای که برای بافت فرش های این منطقه نیز استفاده می شود می توان پشم و پنبه را اصلی ترین گزینه ها معرفی کرد. امروزه استفاده از نخ های پنبه ای برای بافت قالی های این منطقه بیشتر از پشم می باشد. ولی در سال های گذشته این موضوع برعکس بوده است. چیزی که در این مطقه بسیار رایج می باشد استفاده از مواد اولیه باکیفیت می باشد.  پشم های براق و لطیف و در عین حال مرغوب از ویزگی های  بافته های نهاوندی است.

رجشمار فرش نهاوند

اگر مقهوم رجشمار را نمی دانید باید در یک نگاه ساده گفت؛ به تعداد گره هایی که در 7 سانتی مربع از فرش قرار میگیرد رجشمار قالی می گویند. در واقع هرچه تعداد گره های فرش بافته شده در این 7 سانتی متر بیشتر بود، فرش بافته شده از کیفیت و قیمت بالاتری برخوردار و فرش نفیس تر و با ارزش تر می باشد.

در مورد رج شمار فرش دستباف نهاوند نمی توان گفت قالی های این منطقه دارای رجشمار بالایی می باشند ولی در کل دارای یک رج متوسط می باشد. رجشمار قالی های این شهرستان در گذشته 25 رج بوده ولی در چند سال اخیر رجشمار فرش های این منطقه به چیزی بین 30 تا 40 رجشمار بالا رفته است.

رنگ قالی نهاوند

فرش دستباف نهاوند به طور کلی جز فرش های خوش رنگ به حساب می آید که توانسته با استفاده از طرحهای بسیار زیبا و رنگهای جذاب و زنده محبوبیت بسیار بالایی پیدا کند.

رنگ های استفاده شده در بافت قالی به دو دسته اصلی طبیعی و مصنوعی تقسیم بندی می شود که استفاده از رنگ های طبیعی که با استفاده از گیاهان بدست می آید، باعث می شود فرش زیبایی و جلوه بسیار خاصی داشته باشد و هم از نظر سلامتی و ماندگاری نیز نسبت به رنگ های مصنوعی بسیار بهتر عمل کند. قالی های نهاوند در بیشتر موارد از رنگ های طبیعی برای بافت استفاده می کنند.

از طرفی یک مشخصه خاص رنگرزی قالی نهاوند استفاده از رنگ قرمز کدر و رنگ خاکی در یک زمینه ی آبی تیره می باشد که مهم ترین قسمت ساختار حاشیه ها را به خوداختصاص میدهند. البته اگر بخواهیم بگوییم این قاعده همیشه رعایت می شود اشتباه است ولی برعکس آن صادق است؛ اگر قالی دیدید که از این زنگ آمیزی استفاده کرده مطمئن باشید که فرش دستباف نهاوند می باشد. 🙂

اندازه و شکل ظاهری

فرش دستباف نهاوند را شما بندرت می توانید در سایزهای بزرگ مشاهده کنید و بیشتر بافت سایزهای کوچک و قالیچه ای در این منطقه رایج می باشد.

سایز مرسوم فرش های نهاوندی 2.5 در 1.5 است. در گذشته بافت فرش های میانه با سایز 3 دی 1.5 یا حتی 3.5 در 1.5 در این منطقه مرسوم بود که به جهت کم مشتری بودن آن سایز، امروزه دیگر تولید نمی شود و سایز پرده ای بیشتر تولید می شود. شاید بیش از 60 % تولیدات این منطقه سایز چهارمتری یا پرده ای است. کمتر از 10% قالی و ذرع و نیم و حدود 20% تولیدات سایز سه متری و قالیچه است.

بیشتر بخوانید: تفاوت فرش و گلیم در چیست؟ بررسی 8 مورد اصلی

طرح و نقشه قالی نهاوندی

فرش دستباف نهاوند در طرح و نقشه های متنوعی بافته می شود که در این بین سه طرح عشوند، گلی حیدر و لچک سفید جز معروف ترین گزینه ها می باشد که حتی می توان گفت شهرت جهانی دارند.

اصولا در طرح و نقشه های قالی نهاوند از طرح های هندسی استفاده شده که دارای یک ترنج می باشند و با زمینه ای پوشیده شده از شکل های کوچک تکمیل می شوند.  اما در این اخیرا طرح عشوند، که دارای یک ترنج گرد و در اصطلاح شمسه می باشد به خاطر رنگبندی شاد و خاصی که دارد در بین مردم و دکوراتورها بیشتر شناخته شده و محبوبیت بالایی پیدا کرده است.

جالبه بدونید که عشوند یکی از روستاهای نهاوند می باشد که با توجه به استقبال بالا از قالی های این منطقه هم مردان و هم زنان مشغول به قالی بافی می باشند و در بین متخصصان و کارشناسان فرش، قالی عشوند یک گزینه شناخته شده می باشد که برای تشخیص آن گلدان‌ های پر از گل‌های شقایش وحشی است كه در 4 طرف این فرش بافته شده است.

از لحاظ قیمتی نیز باید بگوییم که فرش دستباف نهاوند جز گزینه هایی می باشد که بسیار صادر می شوند و شاید کمی از لحاظ قیمتی بالا باشد ولی قطعاً ارزش آن را از لحاظ زیبایی و کیفیت دارا می باشد.

ما در این مقاله تلاش کردیم هر آنچه که لازم است در مورد قالی نهاوند بدانید را به طور دقیق بررسی کنیم، اما در صورتی که در مورد مطالب گفته شده، مشخصات و ویژگی های فرش این منطقه با سوال و یا ابهامی همراه هستید آن را در قسمت نظرات با ما به اشتراک قرار دهید.