فرش دستباف مشهد یکی از صنایع دستی اصیل و زیبای شهر مشهد و استان خراسان رضوی می باشد که خیلی از ما در هنگام مسافرت به این شهر با آن رو به رو می شویم. در بین نواحی بافت قالی دست بافت؛ مشهد یکی از شهرهای بزرگ ایران در این عرصه به حساب می آید که بافته های آن در کنار فرش های شهرهایی مثل تبریز، اصفهان، کرمان، اراک و… جز با کیفیت ترین فرش های ایرانی قرار می گیرد.

ما در این مقاله از فرش فراهان قصد داریم در ابتدا به طور دقیق، مشخصات و ویژگی های فرش دستباف مشهد را مورد بررسی قرار دهیم. در ادامه نیز مزایا و معایب آن را از لحاظ تخصصی برای شما بازگو خواهیم کرد تا اگر قصد خرید آن را دارید بتوانید بهترین تصمیم گیری ممکن را داشته باشید.

ویژگی های فرش دستباف مشهد

زمانی که شما قصد دارید فرش دستباف مشهد را به طور دقیق بررسی کنید لازم است که تمام ویژگی های آن را به صورت جز به جز مورد مطالعه قرار دهید تا امکان مقایسه آن را با بافته های سایر شهرها داشته باشید. ما در ادامه اینکار را به طورت دقیق برای شما انجام خواهیم داد تا شناخت شما به بهترین شکل ممکن صورت پذیرد.

1. اصالت فرش دستباف مشهد

یکی از مواردی که باعث شده فرش های ایرانی در جهان همیشه جایگاه خاصی داشته باشد اصالت بافته های ایرانی می باشد. شاید خیلی از کشورها مثل چین و هندوستان در حال حاضر بسیاری از نقش های ایرانی را کپی برداری کنند و بتوانند بافته های شبیه به فرش های ایرانی تولید کنند، ولی هیچوقت این کشورها قادر نیستند که اصالت فرش های ایرانی را کسب کنند.

تعیین اصالت فرش های دست بافت همیشه برای خریداران این نوع فرش ها دارای اهمیت بسیار زیادی بوده است و همین عمر نیز باعث شده که فرش های دستباف عتیقه دارای قیمت های بسیار بالایی باشند.

به طور کلی تعیین دقیق تاریخچه و قدمت شروع قالی بافی در هیچ ناحیه ای به طور دقیق امکان پذیر نمی باشد. در مورد فرش دستباف مشهد نیز این موضوع صادق می باشد، اما اگر بخواهیم به طور حدودی صحبت کنیم باید گفت طبق دست نوشته ها و مدارک پیدا شده، قالی بافی در شهر مشهد در فاصله بین سال های 999 الی 1038 هجری قمری، یعنی چیزی در حدود 500 سال پیش آغاز شده است.

قدیمی ترین نمونه فرش پیدا شده فرش مشهد، فرش نماز یا همان سجاده است که توسط شاه طهماسب به سلطان سلیمان هدیه داده شده است که تا چند سال پیش در شهر لندن نگهداری میشد ولی طبق بررسی های انجام شده در حال حاضر در اختیار کلکسیونر معروف قطری یعنی شیخ سعود آل ثانی می باشد.

قالی بافی در شهر مشهد در دویست سال گذشته سیر صعودی بالایی پیدا کرد و وجود اصالت و پیشینه غنی آن باعث شد که محبوبیت بافته های این شهر، در بین مردم ایران و جهان بسیار گسترش پیدا کند.

2. جنس الیاف قالی مشهد

یکی از مهمترین عواملی که باعث کیفیت بالاتر فرش های دستباف نسبت به ماشینی می شود استفاده از الیاف طبیعی در بافت آنها می باشد. در بافت قالی های دست بافت به طور کلی 4 نوع الیاف استفاده می شود. پشم، پنبه، ابریشم و کرک.

در مورد فرش دستباف مشهد در بیش از 90 درصد مواقع، از ترکیب پشم و پنبه برای بافت فرش استفاده می شود. در موارد بسیار خاص نیز از ابریشم برای بافت فرش های نفیس و لطیف استفاده می شود تا زیبایی و جذابیت خاصی به بافته آنها بدهد. (که البته قیمت بالاتری نیز پیدا می کند)

فرش های دستباف دارای سه بعد اصلی می باشند، طول (تار)، عرض (پود) و ارتفاع (پرز) که در فرش های مشهد ماده اولیه استفاده برای تار و پود اصولاً پنبه ای می باشد و مواد اولیه برای پرز نیز از جنس پشم حیوانات می باشد.

اما دو ویژگی بسیار خاص در مواد اولیه استفاده شده در قالی مشهد وجود دارد که باعث تمایز بافته های این منطقه نسبت به سایر مناطق ایران شود:

• پشم‌های استفاده شده در پرز فرش های مشهد، به شدت صیقل داده می‌شوند تا ضخامت و ناهمواری های آن کاهش پیدا کند و از سوی دیگر رنگ را بهتر به خود جذب کنند.
• در بسیاری از شهرها برای کم کردن هزینه های بافت فرش، تلاش می شود که مواد اولیه استفاده شده در فرش کاهش پیدا کند. اما این موضوع به هیچ وجه در بافت فرش های این منطقه مشاهده نمی شود و به نوعی می توان گفت در قالی مشهد تلاش می شود که از با کیفیت ترین مواد اولیه استفاده شود.

3. رنگ فرش دستباف مشهد

رنگرزی و رنگ فرش های دستباف یکی از مهمترین ویژگی ها و مشخصاتی می باشد که لازم است در زمان خرید به آنها دقت کنیم. به طور کلی از دو نوع رنگ برای قالی های دست بافت استفاده می شود؛ رنگ طبیعی و رنگ مصنوعی.

رنگ های طبیعی به خاطر عدم استفاده از هیچگونه ماده شیمیایی در ساختار خود باعث شده که؛ از لحاظ دوام و سلامتی نسبت به رنگ های مصنوعی گزینه بسیار مناسب تری باشند.

در فرش دستباف مشهد استفاده از دو رنگ قرمز و عنابی نسبت به سایر رنگ ها بیشتر به چشم می خورد. برای ایجاد رنگ قرمز در قالی مشهد از رنگ قرمزدانه که به صورت طبیعی و از بدن جانوران به عمل می‌آید و برای رنگ عنابی از درخت نیل استفاده می شود که هر دو جز رنگ های طبیعی می باشند.

استفاده از رنگ‌ های سبز، آبی و سرمه‌ای نیز از سایر رنگ های پراستفاده در قالی مشهد می باشد که همگی به صورت کاملاً طبیعی به دست می آیند.

بیشتر بخوانید: تمیز کردن انواع لکه از فرش دستباف (چای، آدامس، لاک، چربی و…)

4. نوع بافت و رجشمار قالی مشهد

رجشمار در واقع اصطلاحی می باشد که نشان دهنده کیفیت و تراکم فرش دستباف می باشد و تقریباً معادل با اصطلاح شانه در فرش های ماشینی می باشند (احتمالاً شنیدید فرش 700 شانه). به تعداد گره های بافته شده در تقریباً 7 سانتی متر عرضی فرش، رجشمار آن گفته می شود که هرچقدر تعداد آن بیشتر باشد مرغوبیت قالی بالاتر می باشد.

رجشمار فرش دستباف مشهد تقریباً جز رج شمارها متوسط قالی های ایرانی به حساب می آید. رج‌شمار قالی های مشهد بین 30 تا 35 می باشد که در بعضی از موارد تا 40 عدد نیز می رسد. البته لازم است به این نکته نیز اشاره کنیم که در این ناحیه فرش های نفیسی نیز گاهاً بافته می شود که رجشمار آن تا 130نیز می رسد که فرش‌ های معروف عمواوغلی از معروفترین آنها می باشد.

ما دو نوع گره نیز برای بافت فرش داریم به نام های گره فارسی و گره ترکی. در بین این دو گره می توان گفت در ایران، گره فارسی بسیار رایج تر می باشد. در فرش دستباف مشهد ترکیبی از دو نوع بافت فارسی و ترکی باف استفاده می شود که برای بافت، تنها از دارهای قالی عمودی و ثابت بهره میگیرند.

راهنمای خرید فرش دستباف مشهد

به طور کلی فرش های مشهد چه ماشینی و چه دستباف از قدیم همیشه از لحاظ کیفیتی جز گزینه های مناسب برای خرید به حساب می آمده اند که در بین برندهای فرش ماشینی برندهای بزرگی مثل نگین مشهد، زمرد مشهد و پرشین مشهد را احتمالا شنیده باشید و در بین برندهای فرش های دستباف قطعاً  فرش‌های عمواوغلی که توسط دو برادر پیشکسوت قالی بافی در مشهد اداره می شود، جز اصلی ترین گزینه هایی می باشد که فرش های نفیس به بازار عرضه می کنند.

در بخش های قبلی به این موضوع اشاره کردیم که در بافت فرش دستباف مشهد استفاده از مواد اولیه باکیفیت جز یکی از اصول می باشد و همین موضوع نیز باعث شده که قالی های بافته شده در این منطقه اصولاً دارای کیفیت و زیبایی بسیار بالایی باشند.

اما تنها نکته ای که لازم است قبل از خرید قالی های دست بافت مشهد به آن دقت کنید این است که پرزهای پشمی فرش های مشهد برای گرفتن رنگ مناسب بسیار صیقل داده می شود و شاید اینکار باعث شود که رنگ قالی های مشهد نسبت به سایر نواحی بسیار زیباتر به نظر برسد ولی همین موضوع موجب می شود که پشم‌های فرش مشهد نسبت به فرش‌های دیگر زودتر فرسوده شوند.

ما در این مقاله تلاش کردیم که تمام نکاتی که لازم است در مورد مشخصات و ویژگی های فرش دستباف مشهد بدانید را به طور دقیق ببرسی کنیم. اما در صورتی که در مورد خرید و موارد گفته شده با سوال و یا ابهامی همراه بودید می توانید آن را در قسمت نظرات با ما به اشتراک قرار دهید.