قالی لیلیان،قالی ای ارمنی باف که به طور قطع دارای قدمتی دیرینه در فرش ایران و مخصوصا استان مرکزی است و انواع طرح و نقش آن در دنیا طرفداران بسیاری دارد. لیلیان یکی از روستاهای شهرستان خمین در استان مرکزی می‌باشد. هنر قالی‌بافی در شهرستان خمین سابقه ای طولانی دارد و در هر کدام از روستاهای این شهرستان، فرش به شیوه‌ای خاص بافته می‌شود.

مردم منطقه ی لیلیان مهاجرین ارامنه‌ای هستند که با ساکن شدن در این منطقه فرشبافی را رونق دادند.ارامنه روستانشین پشم گوسفند را که از مواد اساسی قالیبافی است به صورت سنتی ریسیده و با مواد گیاهی رنگزای موجود در طبیعت آن‌ها را رنگ و سپس با آن قالی دستباف تولید میکردند.سیاحان و محققان انگلیسی بارها در روستاهای ارمنی نشین ایران به جستجو پرداختند و قالی ارمنی باف ایران را از نظر طرح و نقش،رنگ و مرغوبیت الیاف تمجید کرده اند.

در ادامه ی مطلب، به بررسی ویژگی های اصلی قالی های لیلیان،خواهیم پرداخت.

طرح و نقش قالی لیلیان

قالی لیلیان از لحاظ طرح ،نقش و رنگ تا اندازه ای شبيه قالی های ساروق است به طوری که در برخی موارد،تشخیص این که این قالی ها متعلق به ساروق است و یا لیلیان قدری دشوار است.البته برخی نقشمایه های قالی های لیلیان دارای تفاوت‌هایی با مناطق مختلف میباشد،مخصوصا در انواع ترنج که نمونه‌های آن‌ها جز این منطقه در مناطق دیگر به ندرت دیده میشود. ترنج میانی قالی های لیلیان در وسط نقوش فرش قرار دارد و سر ترنج ها شكل طاووس به خود گرفته است و دسته گل ها بين ترنج و حاشيه را پر می كنند ومتن قالی های لیلیان، از شاخ و برگ های انبوه پر شده است.

طرح های متداول قالی های این منطقه طرح شاخ بزی،طرح گل پنبه ای،گلدانی افشان،طرح ماهی و… است که از معروف ترين آن ها میتوان به قالی های نقش شاخ بزی و ماهی اشاره کرد.

رنگبندی قالی لیلیان به چه صورت است؟

برای رنگرزی قالی لیلیان از رنگزاهای طبیعی و گیاهی به صورت سنتی استفاده می‌کردند. رنگ متن بیشتر قالی‌های لیلیان و روستاهای اطراف آن اغلب قرمز دوغی و آجری و پود آن صورتی است. اما رنگ‌های سرمه‌ای، لاکی، کرم، گاها با زمینه آبی هم در قالی های لیلیان،دیده شده است. در حاشیه قالی‌ها نیز به تناسب از رنگ متن لاکی یا سرمه‌ای استفاده میشده است. در نحوه رنگرزی این منطقه تفاوت‌هایی با سایر نقاط دیده می‌شود. البته این تفاوت‌ها باعث بالا رفتن کیفیت  و متمایز ساختن فرش‌های این منطقه از دیگر مناطق شده است.

بیشتر بخوانید:فرش دستباف اصفهان در یک نگاه| بررسی مشخصه های فنی و ظاهری قالی اصفهان

رنگرزان منطقه لیلیان برای ساختن رنگ‌های آبی و سورمه‌ای از نیل استفاده می‌کردند و برای تولید رنگ قرمز نیز از روناس استفاده می‌کردند.

ویژگی های فنی بافت در قالی لیلیان

فرش لیلیان، علاوه بر طرح و نقش‌های خاص و رنگرزی متفاوت نسبت به سایر مناطق، دارای ویژگی دیگری نیز می‌باشد که آن را از نظر کیفیت جزو مرغوب‌ترین فرش‌ها کرده است. پشم استفاده شده در قالی های لیلیان بسیار مرغوب است و تاثیر مستقیم آن را در کیفیت قالی لیلیان می‌توان مشاهده کرد.

استفاده از دارهای عمودی،به کار گیری گره فارسی (گاهی با گره متقارن)،رجشمار پایین و… از دیگر ویژگی های قالی لیلیان است.اندازه قالی های لیلیان متفاوت ولی اغلب در ابعاد  قاليچه است.

بیشتر بخوانید:اصطلاحات رایج در اندازه های فرش دستباف + روش اندازه گیری ابعاد فرش

این تولیدات سابقا به صورت تک پود و فشرده و با مهارت بسیار بافته میشدند و پشم مرغوب مورد استفاده در این قالی ها به سطح آنها حالت مخملی میبخشید.