فرش دستباف کرمان | بررسی و شناخت ویژگی های ظاهری و فنی آن

فرش دستباف کرمان ، فرشی ایرانیست که با درهم آمیختن موفقیت آمیز طرح و رنگ و با داشتن ترکیب رنگی متنوع در جهان شهرت پیدا کرده و شناخته شده است و در ادبیات فارسی نیز مثل های بسیاری در ستایش آن وجود دارد.

استان کرمان یکی از استان های پهناور ایران و در جنوب شرق کشور است که از استان های مهم و تاریخی ایران نیز به حساب می آید و قالی، گلیم ،جاجیم و… از دستبافته های اصلی استان کرمان به حساب می آیند..

کرمان در صنعت قالی بافی سابقه طولانی دارد، ولی اگر بخواهیم نقطه آغازی این صنعت را در شهرستان کرمان بیان کنیم باید به سراغ قرن دهم هجری قمری در این شهر برویم. تا جایی که حتی چندین سال بعد، جهانگرد سرشناسی به نام مارکوپولو از نخستین افراد سرشناس دنیا بود که دلباخته قالی دست بافت کرمان شد.

البته با توجه به عظمت و شکوه قالی های دوره معنوی کرمان، پژوهشگران سابقه طولانی را برای قالی کرمان متصور شده اند. بر طبق برخی مستندات، کرمان در قرن هفدهم، یکی از مراکز اصلی قالی بافی در جهان بوده است و دراواخر قرن نوزدهم، زمانی که بافت فرش درایران رونق گرفت، کرمان بار دیگر خود را به عنوان تولیدکننده یکی از فاخرترین قالی های ایرانی، معرفی کرد. هرچند طی سال های اخیر، قالی کرمان همچون برخی مناطق قالی بافی کشور متاسفانه روندی نزولی داشته و دیگر آن عظمت و شکوه سابق را ندارد.

در ادامه و در این مقاله از  فرش فراهان، به بررسی ویژگی های ظاهری و فنی فرش دستباف کرمان خواهیم پرداخت.

طرح و نقش فرش دستباف کرمان

فرش دستباف کرمان را میتوان در دسته فرش های طبیعت گرا، پرکار و پر استفاده از نقشمایه های ریز در سراسر قالی دانست که معروف ترین طرح های فرش دستباف کرمان عبارتند از: سبزیکار، واگیره‌ای، درختی، بته ای، قاب قرآنی، تصویری،افشان و… که طرح معروف گلدانی، یکی از شاهکارهای قالی های دوران صفویه میباشد.

فرش گلدانی به طرحی سرتاسری گلدار و برگ‌های بزرگ با گلدان‌هایی اشاره دارد که در اندازه‌های آشکار روی زمینه فرش پخش شده‌اند. در واقع  ویژگی این فرش ها پر بودن زمینه با گل های شاه عباسی بزرگ و حضور یک یا دو گلدان در مرکز یا قسمت ابتدایی فرش می باشد.

همچنین انواع طرح های گل فرنگ نیز بخش مهمی از طرح های منطقه کرمان را به خود اختصاص داده که برگرفته از هنرهای تزیینی غیر ایرانی است.

از پیشکسوتان هنر طراحی معاصرفرش دستباف کرمان میتوان: خاندان شاهرخی، کاظم راد، شکرالله پاک گوهر، رضاخان زند، محمود ارجمند و… را نام برد.

بیشتر بخوانید:بزرگترین طراحان فرش | معرفی 10 چهره اصلی و معروف این عرصه

رنگبندی فرش دستباف کرمان چگونه است؟

به طور متوسط در فرش های دستباف کرمان، بین 15 تا 20 رنگ کاربرد دارد که رنگ های نزدیک به طبیعت ،این قالی ها را از فرش های سایر مناطق متمایز میکند. بنابراین،مهم ترین رنگ های فرش دستباف کرمان را میتوان رنگ های لاکی تیره و روشن ،بژ،مسی،عنابی،آبی تیره و روشن،سرمه ای،صورتی،سبزهای تیره و روشن و… دانست.

خاص بودن رنگرزی قالی کرمان به خاطر استفاده از رنگ های کاملاً طبیعی می باشد که فرایند انجام آن موقعی صورت می گیرد که پشم هنوز ریسیده نشده است و همین موضوع باعث می شود که قالی های کرمان یک یکنواختی و هایلایت و سایه های گوناگون در رنگ آمیزی داشته باشد که به هیچ وجه در رنگرزی هایی که از رنگ های مصنوعی استفاده می کنند این موضوع قابل مشاهده نیست.

به طور کلی می توان گفت فرش دستباف کرمان در بافت فرش هایی با رنگ های قرمز، عاجی، آبی و فرش‌هایی که دارای طرح های زعفرانی طلایی هستند، در ایران زبانزد هستند. مخصوصاً فرش های شهرستان راور کرمان که با 2500 کارگاه قالی بافی، قطب صنعت فرش در استان کرمان به حساب می آید.

فرش دستباف کرمان

ویژگی های فنی فرش دستباف کرمان

فرش دستباف کرمان به صورت دو پوده (در گذشته و در برخی موارد سه پوده) و با گره فارسی(نامتقارن) بافته میشود که البته در برخی طوایف همچون افشار،ممکن است بافت قالی با گره ترکی نیز انجام شود.در فرش دستباف کرمان، از پشم به عنوان پرز و از پنبه برای تار و پود استفاده و ابریشم به ندرت در بافت قالی دیده میشود.همچنین فرش دستباف کرمان در ابعاد متفاوتی تولید میشود.

چله کشی فارسی،استفاده از دارهای عمودی و استفاده از شیرازه متصل،از دیگر ویژگی های بافت فرش های دستباف کرمان است.

از تولید کنندگان بزرگ قدیمی فرش دستباف کرمان میتوان: احمد یزدان پناه معروف به دیلمقانی، محمد ارجمند کرمانی ملقب به سلطان قالی کرمان، برادران رشید فرخی، برادران اژدری و… را نام برد.

ابوالهادی، فتحی، نصیری و وزیری هم از مهم ترین تولید کنندگان فعلی قالی شهری باف استان کرمان هستند.

راور یکی از مناطق مهم قالیبافی در استان کرمان است که با وجود تولیدات نه چندان زیاد،از نظر کیفیت و مرغوبیت بافت قالی بسیار مهم است و قالی های آن در بازارهای داخلی و خارجی شهرت زیادی دارد تا جایی که بسیاری از مرغوب ترین فرش های دستباف کرمان را به نام قالی راور میشناسند.رفسنجان،سیرجان،شهربابک و… از دیگر مناطق قالی بافی استان کرمان میباشند.

نتیجه نهایی برای خرید قالی کرمان

  به طور کلی فرش های کرمان در دسته فرش های طبیعت گرا، پرکار و پر استفاده از نقش مایه های ریز در سراسر قالی می باشد که اصولاً دارای پرز بلندی می باشند و اگر دنبال یک فرش دستباف با قیمت متناسب و معقول هستی در طرح های نسبتا ساده، فرش دستباف کرمان جز بهترین گزینه ها برای خرید شما می باشد.

ما در این مقاله تلاش کردیم تمام نکات و مشخصات لازم در مورد قالی کرمان را به طور دقیق برای شما بررسی کنیم، در صورتی که در مورد موارد گفته شده با سوال و یا نکته ای همراه بودید می توانید آن را در قسمت نظرات با ما به اشتراک قرار دهید.