گلیم مرغوب و شناخت آن سوالی است که روز به روز پاسخ دادن و پیدا کردن جواب آن سخت تر می شود، دلیل آن هم افزایش و رشد گلیم های ماشینی و کاهش گلیم های دستباف با کیفیت می باشد. به طور قطع می توان گلیم ایرانی را یکی از نمادهای اصلی هنر و اصالت مردم ایران دانست که به همین خاطر باید سعی شود آن را حفظ کرد و در مرغوب ترین حالت ممکن تولید کرد.

ما در این مقاله از مجله فرش فراهان سعی داریم برای شما در ابتدای کار یک توضیح مختصر در مورد گلیم مرغوب ایران بدهیم و در ادامه سعی کنیم ویژگی هایی که لازم است یک انتخاب با کیفیت داشته باشه را برای شما بررسی کنیم که اگر قصد خرید آن را دارید بتوانید بهترین گزینه را تشخیص بدهید.

شناخت کلی گلیم مرغوب ایرانی

اگر بخواهیم تعریف ساده ای از گلیم برای شما بیان کنیم باید گفت: دست بافتی ساده که در بسیاری از مناطق از آن به عنوان فرش استفاده می شود که جنس استفاده شده در تار آن از پشم یا پنبه می باشد در حالی که پود آن پشمی می باشد و در برخی تولیدات حتی از ابریشم نیز برای بافت یک گلیم مرغوب استفاده می شود.

در گلیم پود از میان تار عبور می کند و در برخی بافت ها از طراحی ها و الیافی ویژه استفاده می شود که باعث می شود بافت آن ها بسیار سخت و وقت گیر شود که همین موضوع باعث می شود محصولی با کیفیت و یک گلیم مرغوب تولید شود که دارای قیمت بسیار بالایی می باشد.

در ایران و ادبیات فارسی گاهاً مشاهده می شود که نام گلیم را با زیلو و جاجیم یکسان می دانند ولی باید گفت که این موضوع کاملاً اشتباه است و به طور دقیق گلیم فرشی است که از بافتن پودها بر تارهایی که بر دار افراشته شده است تنیده شده و بافته می‌ شود و از دستگاه کمکی نظیر ماسوره و… استفاده نمی‌ شود بر خلاف زیلو و جاجیم.

گلیم مرغوب ایرانی در انواع مختلف بافته می شود که مهمترین آنها به این شرح زیر می باشد:

گلیم ساده (بی چاک و چاکدار)، گلیم سوماک، گلیم فرش، پلاس، زیلو و نمد که ما در اینجا سعی داریم ویژگی های لازم برای پیدا کردن مرغوب ترین گلیم را برای شما بیان کنیم.

مهمترین ویژگی های گلیم مرغوب چیست؟

بعد از بیان یک توضیح کلی در مورد گلیم ایرانی در ادامه سعی داریم ویژگی های یک گلیم مرغوب و خوب را برای شما بررسی کنیم، این موضوع کاملاً کارشناسی شده می باشد و ما سعی کردیم تمام نکاتی که لازم است بدانید را به طور دقیق بیان کنیم.

1. ثبات رنگ مهمترین مشخصه مرغوبیت

در بین تمامی موارد و نکاتی که می خواهیم بررسی کنیم اولین موردی که لازم است به آن دقت کنید ثبات رنگ می باشد، زمانی شما می توانید واژه “خوب بودن” را برای یک گلیم استفاده کنید که از رنگ های استفاده شده در خامه های مصرفی آن اطمینان پیدا کرده باشید.

در واقع اگر گلیم انتخابی شما و خامه های آن به درستی و اصولی رنگرزی نشده باشد و در اصطلاح دوباره شسته نشده باشد به آسانی رنگ خود را از دست می دهد.

حال شاید برای شما سوال شود که ما در هنگام خرید از کجا بفهمیم که گلیم مرغوب می باشد و رنگ آن ثبات دارد و ارزش قیمت پرداختی ما را دارد؟

شما به راحتی می توانید با یک پارچه سفید مرطوب این موضوع را بفهمید، کافیست این پارچه را بر روی قسمت هایی از گلیم که حس می کنید ترکیب بیشتری از رنگ استفاده شده است محکم بکشید، چنانچه گلیم رنگ را به پارچه شما منتقل نکرد این موضوع تایید کننده این است که خیال شما برای مرغوبیت گلیم راحت باشد، البته تنها از لحاظ ثبات رنگی!!

2. مواد بکار رفته در گلیم مرغوب

به طور کلی نه تنها گلیم و فرش بلکه برای خرید هر جنسی دقت به مواد بکار رفته به آن می تواند راهنمای دقیقی برای شناخت مرغوبیت و کیفیت آن محصول باشد.

در مورد گلیم مرغوب یا فرش های دستباف می توان گفت که استفاده از الیاف طبیعی یکی از مهمترین و تاثیر گذارترین مواردی می باشد که نقش بسیار مهمی را ایفا می کند. پنبه، ابریشم، پشم و ترکیب هایی از این سه مورد اصلی ترین موادی می باشند که نوع و مقدار استفاده از آنها نه تنها بر روی مرغوبیت بلکه بر روی قیمت شما نیز بسیار موثر می باشد.

تجربه نشان داده که فرش‌ ها و گلیم‌ های پشمی اگر از پشم مرغوب نژاد مخصوصی از گوسفند و یا گاو بافته شوند می تواند کیفیت بسیار بالایی داشته باشند، اگر این ماده اولیه به جای پشم، ابریشم باشد که دیگر حرفی در خوب بودن آن نمی ماند.

3. بررسی دقیق پودهای گلیم ایرانی

در انتخاب گلیم مرغوب موضوعی که به طور قطع می توان بیان کرد این است که هر گلیمی که دارای پودهای بیشتر و متراکم تری باشد دارای مرغوبیت بالاتری می باشد.

اگر شما خیلی اطلاعات دقیقی در مورد فرش و گلیم ندارید برای اینکه بخواهید این موضوع را تشخیص بدهید کار سختی نمی باشد تنها لازم است این اقدام را انجام دهید:

گلیم انتخابی خود را بلند کرده و یک قسمت آن را انتخاب کنید و با دو دست آن را به طرفین بکشید، با اینکار دو اتفاق برای گلیم شما خواهد افتاد، یا اینکه اینقدر گلیم شما پر پود و متراکم می باشد که در مقابل کشش شما کاملاً مقاومت کرده و هیچگونه تغییر حالتی نمی دهند که این نشان دهنده گلیم مرغوب و با کیفیت می باشد.

در حالت دوم در اصطلاح گلیم شما کِش می آید و در مقابل کشش شما واکنش نشان می دهد و از هم باز می شود، و در بیشتر مواقع تارهای سفید رنگ گلیم مشخص می شود، در این زمان باید گفت اگر برای خرید اقدام کرده اید سریعاً گلیم را سر جای خود گذاشته و محل را ترک کنید. 🙂

4. به وزن گلیم دقت کنید

به طور کلی وزن گلیم ها می تواند نکات جذابی را برای شما روشن کند، یکی از مهمترین این نکات این است که؛ گلیم سبک نشان دهنده استفاده از تار و پود ظریف تر و محکم تر می باشد.

البته همانطور که گفتیم این ملاک کلی برای گلیم مرغوب می باشد و در همه موارد صحیح نمی باشد، زیرا مساحت و ابعاد گلیم شما در این مورد بسیار تاثیر گذار می باشد.

بیشتر بخوانید: فرش دستباف سلطان آباد | بررسی کامل ویژگی ها و مشخصات

5. طرح و ابعاد گلیم خوب

هر چقدر هم که ما در مورد مرغوب بودن و کیفیت مواد اولیه صحبت کنیم بازهم اولین چیزی که در نگاه اول شاید به دید یک خریدار در زمان مشاهده مدل های مختلف به چشمش بیاید طراحی و زیبایی محصول تولیدی می باشد، هر چند که این موضوع بیشتر در فرش های ایرانی صادق است تا گلیم ، اما باز هم نمی توان این موضوع را نادیده گرفت.

اگر بخواهیم یک نمونه این موارد را در مورد ابعاد و طرح ذکر کنیم باید به این مورد اشاره کنیم که در گلیم مرغوب ایرانی معمولاً دور تا دور گلیم به اندازه چند سانتی‌ متر اختلاف در ابعاد دارد که با توجه به دستباف بودن آن این موضوع کاملاً طبیعی به نظر می‌ رسد اما مشکل زمانی می باشد که این اختلاف بیش از حد معمول باشد،که در آن صورت نشانه‌ دهنده ایراد در گلیم می باشد.

6. طبیعی بودن بافت گلیم

گاهاً مشاهده می شود که افراد در هنگام انتخاب و خرید یک گلیم دستباف خیلی به ابعادِ دقیق و نقش های استفاده شده در آن حساس می شوند و به این موضوع ایرادات زیادی وارد می کنند.

اما باید بگوییم در واقع این عدم همسان بودن در نقش ها و یا عدم هماهنگی در نگاره های مختلف در بخش های گلیم ایرانی نه تنها نقطه ضعف آنها به حساب نمی آید بلکه این موضوع نشان دهنده ارزش هنری بالا و اصیل بودن بافت می باشد.

در واقع این حساس بودن و دقت زمانی درست عمل می کند که شما برای خرید فرش و قالی اقدام می کنید و اینکه این هماهنگی نگاره و رنگ و تقارن در نقوش در مورد فرش می باشد که می تواند بین یک فرش دستباف ارزان و یا یک فرش دستباف مدرن تفاوت ایجاد کند.

دلیل این موضوع هم کاملاً مشخص است، احتمالاً نام نقشه فرش دستباف را شنیده اید، قالی ها براساس همین نقشه بافته می شوند و حال آن که نقوش گلیم در بیشتر مناطق تولید، منبعث از خلاقیت ذهنی بافندگان و متأثر از حالات روحی و خلقیات فردی آنهاست البته این موضوع در مورد قالی های دستباف نیز گاهاً صادق است مخصوصاً در مورد فرش دستباف بختیاری.

7. گلیم خوب “سره” ندارد

قبل از هر چیزی ابتدا مفهوم سره را برای شما توضیح خواهیم داد تا بفهمید که چرا نباید یک گلیم مرغوب سره داشته باشد:

” وقتی شما یک گلیم در اختیار دارید اگر قسمت بالایی ان را بر روی قسمت پایینی بیاندازید و سپس به سراغ قسمت طولی رفته و اینکار را دوباره تکرار کنید و فرش را تا بزنید به گونه ای که لبه های ارزی بر روی هم قرار بگیرد. آنگاه اگر دقت کنید و ببینید که گوشه های گلیم یا فرش شما به طور کامل بر روی هم قرار نگرفته اند در این حالت می گویند که گلیم یا فرش سره دارد.”

در موقع خرید گلیم خود، به این موضوع حتماً دقت کنید که یک گلیم مرغوب فاقد سره می باشد و یا با اغماض میزان سره آن بسیار کم می باشد؛ در غیر این صورت می توان گفت که گلیم فاقد کیفیت و مرغوبیت می باشد.

به طور کلی فراموش نکنید هر عدم رعایت نکته فنی که شما آن را با نگاه بتوانید تشخیص دهید یک مورد منفی بسیار بزرگ برای آن گلیم یا فرش به حساب می آید که قیمت آن را بسیار کاهش می دهد.

8. دقت به شیارهای عمودی در گلیم مرغوب

مورد پایانی که سعی داریم در ادامه بررسی یک گلیم مرغوب به آن بپردازیم کمی تخصصی می باشد و ما سعی می کنیم به گونه ای آن را برای شما بازگو کنیم که قابل درک باشد.

وقتی شما رنگ های استفاده شده در یک گلیم را مشاهده می کنید اگر دقت کنید گاهاً شیارهای عمودی و سوراخ هایی را خواهید دید که در حد فاصل این رنگ ها قرار گرفته است، اگر این موضوع را در موقع خرید یک گلیم مشاهده کردید بدانید که این موضوع یک نکته منفی مهم به حساب می آید.

در واقع شما زمانی می توانید به یک گلیم واژه خوب را اطلاق کنید که در محل تغییر رنگ‌های آن، خامه ‌ها کاملاً در هم زنجیر شده و هیچ گونه شیار یا سوراخی در حد فاصل رنگ‌ های آن وجود نداشته باشد.