عیوب فرش دستباف و پیدا کردن مهمترین آنها یکی از اصلی ترین ملاک هایی می باشد که لازم است شما در زمان خرید قالی خود به آن دقت کنید. فراموش نکنید یک قالی یا تابلو فرش دستباف به خاطر ویژگی های خاصی که دارد با گذشت زمان نه تنها از ارزشش کاسته نمی شود، بلکه روز به روز قیمت بالاتری پیدا می کند. اما سوال اصلی اینجاست که آیا هر قالی با هرگونه عیب و نقصی مثل کجی، پارگی، کیسی، بالازدگی، پایین زدگی و… هم این افزایش قیمت را تجربه می کنند؟

ما در این مقاله از فرش فراهان قصد داریم با معرفی 10 مورد از مهمترین عیوب فرش دستباف ، این امکان را به شما بدهیم که در هنگام خرید بتوانید بهترین گزینه ممکن را انتخاب کرده و به نوعی قالی های خوب و بدون عیب را تشخیص دهید.

عیوب فرش دستباف

وقتی صحبت از عیوب و نقوص می شود به طور ناخودآگاه در هر عرصه ای اولین مورد خالق و تولیدکننده آن اثر یا محصول در جلو چشمان ما نقش می بندد، در قالی بافی نیز این موضوع صادق می باشد و می توان گفت مهمترین عامل بروز این مشکلات و عیب ها به طور قطع بافنده می باشد.

اما لازم است به این موضوع دقت شود که بافنده تمام ماجرا نمی باشد و عواملی دیگری همچون حمل و نقل و نگهداری، مواد اولیه تامین شده و عوامل جانبی دیگری نیز در این موضوع اثرگذار می باشند که مهمترین آنها را در 10 مورد برای شما به طور جداگانه بررسی کرده ایم:

1. غلط بافی (از رایجترین عیوب فرش)

به طور قطع می توان غلط بافی را از اصلی ترین عیوب فرش دستباف معرفی کرد که در بسیاری از اثرها مشاهده می شود.

اما غلط بافی چیست؟ زمانی که نقش و نگارهای شکل اصلی خود را نداشته باشند و به نوعی دارای بی نظمی و بهم ریختگی باشند از اصطلاحی در دنیای قالیبافی استفاده می شود به نام غلط بافی.

به زبان ساده تر؛ هنگامی که یک اثر بر  اساس نقشه شروع به بافت می شود لازم است تا تقارن و تناسب در بافت رعایت شده و در اثر نهایی شما فرشی متناسب با ابعاد خواسته شده را تحویل بگیرید، اما زمانی که این موضوع اتفاق نیفتد اثر شما دچار غلط بافی شده است.

دلایل اصلی رخ دادن این عیب چیست؟ موارد مختلفی می تواند باعث این رخداد باشد که مهمترین آنها بدین ترتیب می باشد:

• مشکل در طراحی و نقص در نقشه فرش دستباف
• نقص در نقشه خانی و اشتباه در زدن گره ها توسط بافنده اثر
• پر و تنک بودن چله ها و مشکل در چله کشی قالی
• عدم انجام صحیح کارهای جانبی مثل قیچی کاری فرش و شانه زدن آن
• عیب در انتخاب مواد اولیه قالی مانند انتخاب خامه با ضخامت های نامناسب

2. بالازدگی و پایین زدگی فرش

منظور از بالازدگی و پایین زدگی فرش، افزایش و کاهش طول فرش نسبت به رجشمار اصلی می باشد که یکی از رایج ترین عیوب فرش دستباف می باشد.

زمانی که بالازدگی و پایین زدگی اتفاق می افتد، گل و نگاره ها حالت اصلی خود را از دست داده و به صورت شکل های نامنظمی در می آیند که نتیجه آن کم شدن مرغوبیت و زیبایی قالی می باشد. به بالازدگی و پایین زدگی فرش ها در اصطلاح کوبیدگی نیز گفته می شود.

اما سوال اصلی که در مورد این عیوب فرش دستباف مطرح می شود این موضوع است که دلایل بروز این نقص ها چیست و چگونه می توان از رخداد آنها جلوگیری کرد؟ این دلایل موارد متعددی می باشد که مهمترین آنها را در ادامه برای شما معرفی خواهیم کرد:

• ضخیم بودن و نازک بودن خامه ها و نخ های چله ها و پودها را می توان اصلی ترین دلیل این عیب ها دانست.
• عدم تنظیم بودن کشش چله ها که در صورت سفت بودن زیاد باعث پایین زدگی و شل بودن زیاد باعث بالازدگی در فرش شما خواهد شد، می توانید برا رفع این مشکل از پیچ های سردار استفاده کنید.
• تراکم بیش از حد و یا کمتر از حد چله ها نسبت به رجشمار فرش نیز یکی دیگر از علل اتفاق این مشکلات می باشد.
• گاهی به خاطر کم یا زیاد کوبیدن دفه این مشکل پیش می آید ، که برای فهمیدن این مساله می توانید در پشت فرش علامت گذاشته و ۰ا رج ببافید ، اگر در رجشمار ۴۶ ارتفاع رجهای بافته شده ۱/۵ باشد (۱۰ ضربدر ۴۶ تقسیم بر ۷ در روش ترکی که معنی رجشمار تعداد گره در ۷ سانت است)  یعنی اندازه کوبیدن شما خوب است و اگر بالا یا پایین زده بود باید در رجهای بعدی این موضوع را بیشتر رعایت کنید.

3. لوچه شدن قالی

از دیگر عیوب فرش دستباف که شاید در بسیاری از فرش ها و تابلو فرش ها مشاهده کرده باشید عدم تقارن گوشه ها می باشد. زمانی که یک گوشه از فرش نسبت به سایر گوشه ها بلندتر باشد به اصطلاح به آن لوچگی قالی گفته می شود.

اما دلیل بروز این عیب و مشکل در قالی ها چیست؟ شاید جالب باشد بدانید که این مشکل دقیقاً زمانی اتفاق می افتد که کار بافندگی تمام شده است و کار بریدن چله ها انجام می شود.

برخلاف آنچه تصور می شود حتی بریدن فرش از روی دار قالی نیز نیاز به تسلط و مهارت کافی می باشد و در صورتی که اینکار با دقت انجام نشود مشکل لوچه شدن برای قالی اتفاق می افتد.

در‌صورتی‌که بریدن ‌‌‌‌چلّه‌ها از یک طرف شروع و به سمت دیگر ادامه یابد، بر اثر سنگینی وزن فرش، به گوشه مقابل فشار وارد می‌شود و همین موضوع باعث می شود که این گوشه نسبت به سایر گوشه ها کشیده و بلندتر شود.

بیشتر بدانید: قالی لیلیان| شناخت مهمترین ویژگی ها

4. پوک و توخالی شدن فرش

این مورد از عیوب فرش دستباف را می توان یکی از موارد تخصصی معرفی کرد که با چشم خیلی قابل تشخیص نمی باشد و لازم است که شما با دقت بیشتری برای پی بردن به آن همراه باشید.

همانطور که می دانید چگالی گره های استفاده شده برای بافت فرش دستباف، متناسب به رجشمار متفاوت می باشد و هرچقدر که این چگالی بیشتر باشد، قالی شما از ارزش و مرغوبیت بالاتری برخوردار است.

اما گاهاً به دلایل مشخصی بافنده ها، تعداد گره های قالی را نسبت به رجشمار آن کاهش می دهند که این موضوع باعث می شود که قالی تولید شده، سبک، توخالی و نامرغوب شود که در اصطلاح به آن قالی پوک گفته می شود. اما در چه مواردی پوکی اتفاق می افتد؟

• اولین مورد کم کردن استفاده از خامه و به جای آن استفاده بیشتر از نخ چله و پود می باشد.
• مورد دوم نیز استفاده از گره های نامرغوب مانند گره جفتی و گره کمانشی برای بافت فرش

5. عیوب فرش دستباف از لحاظ رنگ (دورنگی و رگه دار شدن)

یکی از مشکلات و نقص ها قابل مشاهده در فرش های دستباف تغییر رنگ در قسمت ها و رگه های از آن می باشد که باعث می شود مرغوبیت و زیبایی قالی کاهش پیدا کند. این موضوع دارای دلایل مختلفی می باشد که در ادامه با مواردی از آن آشنا می شویم:

• یکی از موارد اصلی ایجاد این عیب، عدم تهیه مواد اولیه به مقدار مورد نیاز می باشد که بافنده مجبور می شود گاهاً از رنگهای جایگزین برای ادامه کار استفاده کند.
• مورد بعدی عدم دقّت در مرحله رنگرزی خامه‌ ها و یکنواخت رنگ نشدن خامه‌ ها می‌ باشد که باعث می شود که گاهاً رگه هایی از فرش رنگ های متفاوتی پیدا کند.
• ایجاد حالت رنگ رفتگی در فرش به خاطر عدم صابون شور کردن پشم ها می باشد که باعث می شود پشم ها رنگ را به خوبی به خود نگیرند.

سایر عیوب فرش دستباف

ما تا به اینجای کار مهمترین عیوب فرش دستباف را به طور کامل برای شما معرفی کردیم، اما از آنجایی که تعداد این موارد بسیار زیاد می باشدو نمی توان تمام موارد را با جزییات زیاد بیان کرد، سعی کردیم که سایر مواردی را که لازم است بدانید را در ادامه 5 مورد قبلی به طور مختصر برای شما نام ببریم:

6. ساده بافی: در صورتی که نقوش و نگاره های فرش دستباف با دقت و تقارن بافته نشوند در بخش هایی از فرش گل ها و نقوش از هم فاصله گرفته و به نوعی فضای خالی بین آنها ایجاد می شود که در اصطلاح به آن خلوت بافی و یا ساده بافی گفته می شود.

7. پارگی فرش: این عیب فرش که خیلی نیاز به توضیح نداشته و می تواند در بخش های مختلف قالی ایجاد شده، از حاشیه ها گرفته تا پارگی در قسمت چله ها و…

8. کیسی: زمانی که حاشیه ها و یا متن فرش دستباف حالت چین خورده و جمع شدگی پیدا می کند در اصطلاح به این عیوب فرش دستباف ، کیسی گفته می شود. فراموش نکنید که این عیب و نقص می تواند باعث شود که فرسایش قالی چند برابر شده و پرزها زودتر از بین بروند.

9. کجی: در‌صورتی‌که حاشیه‌های بغلی فرش (طول و عرض) در امتداد یک خط مستقیم قرار نداشته باشند و تورفتگی یا بیرون‌زدگی (شکم دادگی) داشته باشند به این عیب فرش کجی می‌گویند.

10. پودنما شدن فرش: اگر در حین بافت پود نازک بیش از حد کوبیده شود، در اصطلاح میگویند که فرش «پود نما» شده است که در پشت فرش پود نازک به صورت برجسته دیده میشود.

و در پایان باید بگوییم این موارد از جمله مهمترین عیوب فرش دستباف می باشد که لازم است مخصوصاً اگر قصد خرید فرش و تابلو فرش را دارید آنها را به طور دقیق بررسی کرده تا از این نقص ها و مشکلات عاری باشند تا بتوانید یک اثر باکیفیت و مرغوب را به قیمت مناسب خریداری کنید.