فرش دستباف بیجار یا گروس جز اصلی ترین و بهترین قالی های منطقه غرب ایران به حساب می آید که حتی دارای شهرت جهانی می باشد. اگر دنبال یک فرش محکم با ساختار قوی و متراکم می باشید به طور قطع قالی بیجار جز عالی ترین گزینه ها برای خرید شما می باشد.

ما در این مقاله از فرش فراهان قصد داریم تمام مشخصات فرش دستباف بیجار از تاریخچه و رنگ بندی گرفته تا نوع بافت و طرح های استفاده شده در آن را به طور دقیق بررسی کنیم که اگر قصد خرید این قالی را دارید بتوانید به درستی در مورد آن تصمیم گیری کنید.

فرش دستباف بیجار

بیجار یکی از شهرهای استان کردستان و مرکز شهرستان بیجار می باشد که به عنوان یکی از قدیمی ترین شهرهای ایران به حساب می آید.

در گذشته بیجار و تعدادی از روستاهای منطقه اطراف آن را با نام ولایت گروس می شناختند و به همین خاطر خیلی از بافندگان و دوست داران قدیمی فرش، فرش دستباف بیجار را با نام گروس می شناسند.

قالی بیجار دارای قدمت طولانی می باشد و جز کهن ترین فرش ها دستباف به حساب می آید و نزدیک به 200 سال است که از بافت اولین فرش در این منطقه می گذرد ولی در دوره قاجار بود که رشد قالیبافی در این منطقه به اوج خود رسید.

قالی بیجار دارای یک شهرت و لقب جهانی می باشد که آن هم “فرش آهنی” می باشد. دلیل این موضوع نیز سخت و متراکم بودن بافت این قالی می باشد.

جالبه بدونید که بسیاری از قالی های قدیمی آذربایجان که در موزه های جهانی موجود است همگی بافت بیجار می باشند. در قدیم خان‌ های کرد یا امرا و فرماندهان این قالی ها را برای هدیه دادن به مقام های دولتی سفارش می دادند.

بررسی بافت قالی بیجار

همانطور که اشاره کردیم تراکم بافت فرش دستباف بیجار بسیار بالا می باشد، آنقدر این موضوع شدید می باشد که حتی تا کردن قالی های این منطقه نیز به سختی انجام می شود و به همین خاطر در گذشته به آن “لول” نیز گفته میشد که نشان استحکام بسیار بالاست.

فرش بیجار دارای پرزهای نسبتاً بلند و فشرده می باشد و به همین خاطر آن را جز فرش های روستایی دسته بندی می کنند. گره فرشهای بیجار ترکی و خواب گره رو به پایین و سمت راست فرش است و در شهرها و روستاهای مختلف منطقه به صورت لول، نیم لول و تخت بافته می شود.

استحکام بالای قالی بیجار به خاطر نوع پودگذاری استفاده شده در آن می باشد. در همه فرش های دستباف پود که یک نخ افقی می باشد با استفاده از الیاف نازک استفاده می شود ولی در قالی بیجار نه تنها از یک پود پشمی ضخیم استفاده می شود، بلکه از چندین پود نازک نیز همزمان استفاده می کنند.

تعداد پودهای استفاده شده در قالی بیجار 3 عدد می باشد که آنها را با استفاده از شانه های سنگین چوبی و آهنی فشرده می کنند و به نوعی شما یک اثر هنری و احساسی را با استحکام و دوام بالا خلق کنید.

البته امروزه مشاهده می کنیم که قالی های بافته شده در شهر بیجار دارای نظم و خطوط ملایم تری نسبت به روستاهای اطراف آن می باشد و استفاده از طرح ظریف و با کیفیت تر در بیجار در حال گسترش می باشد. همچنین در بیجار استفاده از 2 پود را جایگزین 3 پود کرده اند تا به نرمی کار خود بیافزایند.

نکته جالب در بافت قالی بیجار

همانطور که گفتیم امروز در بافت فرش دستباف بیجار از دو پود استفاده می شود که دقیقاً بافنده پس از بافت هر رج از گره ها آنها را جایگذاری می کند.

نکته جالب در پودگذاری قالی بیجار این است که؛ بافنده پیش از جایگذاری پود، آن را با آب مرطوب می کند که انعطاف پذیری و نرمی آن از حالت خشک بیشتر شود. پس از آن بافنده با شانه، روی گره ها محکم می کوبد. نخ های پود، پس از خشک شدن منقبض شده و به همین خاطر چله ها بسیار محکم تر می شود.

رنگ بندی فرش دستباف بیجار

یکی از معدود قالی های دستبافی که شاید بافندگان آن از ایجاد تضادهای خاص و ویژه در رنگ بندی، ترسی ندارند قالی بیجار می باشد و همین موضوع نیز باعث متمایز شدن فرش های این منطقه شده است.

در رنگ بندی فرش دستباف بیجار نزدیک به 27 رنگ استفاده می شود که در این بین سفید، سرمه ای و قرمز بیشترین کاربرد را به عنوان رنگ زمینه دارا می باشند که در برای نقش های موجود در زمینه از انواع رنگ شاد استفاده می شود که مهمترین آنها صورتی و پوست پیازی، مشکی، سفید، حنایی و انواع سبزها می باشد.

پس اگر دقت کنید شما یک سری از رنگ ها سرد دارید که با رنگ های شاد در بین آنها استفاده می شود. این رنگ بندی دقیقاً برگرفته از طبیعت این منطقه می باشد. طبیعت سرد وحشی و در عین حال رنگارنگ کردستان و آذربایجان. چیزی که اگر در رنگ لباسهای محلی این منطقه نیز دقت کنید به وضوح خواهید یافت.

بیشتر بخوانید: فرش دستباف زمستانی و مناسب برای مناطق سردسیر

طرح های قالی گروس

از بزرگترین طراحان فرش دستباف بیجار یا گروس مرحوم موسی مسعودی، مرحوم اصغر الله مرادی، علی اصغر لک و قدرت الله گیچلو می توان نام برد که نقش بسزایی در صنعت قالی بافی این منطقه داشتند.

در زمان های خیلی دور طرح های استفاده شده در قالی بیجار بیشتر با استفاده از استعداد و ذهنیت خود بافنده ها خلق میشد. تا جایی که حتی در برخی از بافته ها، حوادث تلخ و شیرین در طول مدت بافت نیز روی اثر نهایی تاثیر گذار بود و به همین خاطر در آثار قدیمی این منطقه گاهاً طرح و رنگ آمیزی ابتدا و انتهای فرش باهم تفاوت فاحشی داشت.

لچک‌ و ترنج، قابی، ماهی درهم، گل فرنگ و اسلیمی از مهمترین طرح‌ های استفاده شده در قالی گروس می باشد. از معروفترین طرحهای امروزی استفاده شده در بیجار نیز می توان به؛ شکارگاه مانند شکارگاه ترنج دار، شکارگاه دورنما، طرحهای تصویری مانند طرحهای لیلی و مجنون و طرحهای مینیاتور اشاره کرد.

انواع نقوش اسلیمی، ماهی درهم، لچک‌ و ترنج، میناخانی، مستوفی، مران، حلوایی، حیوان‌ دار، بته، دسته گلی، گل میرزاعلی، گل وکیلی و گل سرخی، و خرچنگی از سایر طرح ها منطقه بیجار می باشد.

از طرح های قدیمی منطقه گروس نیز می توان به انواع مختلف لچک‌ و ترنج‌ های هندسی به صورت کف ساده، طرح سمنبر خانم و طرح اسلیمی دهن‌ اژدر اشاره کرد.

نکته مهم دیگر وجود طرحی لنگر مانند در بالا و پایین ترنج یا به عنوان نگاره معلق در قالی بیجار می باشد. شاخه های درهم تنیده و گل های افشان تصنعی هم در قالی های کوچک روستایی و شهری این منطقه بسیار رایج می باشد.

الیاف و مواد اولیه فرش دستباف بیجار

به طور کلی الیاف استفاده شده در فرش های دستباف نقش اساسی در تعیین کیفیت و ارزش اثر بافته شده دارد که می تواند برای خرید آنها بسیار مهم باشد.

در گذشته بیشتر مواد اولیه ای که برای بافت قالی استفاده میشد توسط مردم و شرایط اقلیمی آن منطقه تامین میشد. به نوعی می توان گفت صفر تا صد کل بافت فرش در همان منطقه انجام میشد.

فرش دستباف بیجار نیز از این قائله مستثنی نبوده و نیست. مواد اولیه استفاده شده در آن از پشم محلی خود بیجار می باشد ولی اخیرا مشاهده می شود که برای چله به جای پشم از نخ پنبه استفاده می‌ شود.

البته لازم است به این مورد نیز اشاره کنیم که به طور بسیار محدود در فرش‌ های قدیمی این ناحیه از ابریشم نیز استفاده شده است.

راهنمای خرید فرش دستباف بیجار

اگر جز کسانی هستید که قصد دارید قالی بیجار خریداری کنید باید بگوییم که فرش گروس به خاطر استحکام و تراکم بافت بالا جز بهترین گزینه ها برای محل های پر رفت و آمد و استفاده روزانه می باشد.

نکته بسیار مهمی که در فرش های این منطقه مشاهده می شود حفظ اصالت و کیفیت در بافت می باشد، یعنی شما قادر هستید با اطمینان از کارگاه های مدرن بافت فرش بیجار نیز خرید خود را انجام دهید.

اما یک موضوعی که شاید لازم است در فرش های این منطقه دقت کنید این است که در گذشته رنگ های استفاده شده در رنگرزی قالی این منطقه کاملاً طبیعی بود اما امروزه به خاطر هزینه های بالای رنگرزی گیاهی مشاهده می شود که اغلب از رنگ های شیمیایی استفاده می شود.

استفاده از رنگ های شیمیایی کیفیت کار را پایین می آورد و ممکن است حساسیت هایی ایجاد کند، برای تشخیص این موشوع می توانید یک پارچه سفید مرطوب را محکم بر روی قالی بکشید، اگر رنگ پس داد رنگ آن مصنوعی می باشد.

نکته بعدی برای خرید دقت به پرزهای فرش دستباف بیجار می باشد. فرش های این منطقه در دو نوع کلی پرز بلند و پرز کوتاه بافته می شود. برای خرید پرزهای کوتاه دارای قیمت بالاتری می باشند.

اگر جز افرادی هستید که علاقمند به هنر فرش بافی هستید و دنبال خرید فرش های نفیس می باشید، باید گفت: امروزه فرش های بیجار که بافتی ظریف و هنرمندانه دارند، به شکل تابلو فرش و فرش های کوچک تزئینی نیز در بازار موجود است که دارای زیبایی بسیار فوق العاده می باشند و برای خرید شما که گزینه بسیار جذابی می باشد.

ما در این مقاله تلاش کردیم تمام نکات لازم برای خرید فرش دستباف بیجار یا همان گروس را به طور دقیق بررسی کنیم، اما در صورتی که در مورد مطالب گفته شده با سوال و یا نکته ای همراه بودید می توانید آن را در قسمت نظرات با ما به اشتراک قرار دهید.