تاریخچه بافندگی و دستبافته ها و نگاهی کوتاه به قالی پازیریک
چرا هنر در سال های قبل از میلاد مسیح به وجود امد؟
زمانی که به تاریخ تمدنها نگاهی بیندازیم متوجه میشویم یکی از اصلی ترین علل به وجود امدن هنر به ویژه قبل از میلاد مسیح احساس نیازی است که انسان برای خلق اثر به آن پیدا میکند. درواقع آن شی برای نسل ما بعد از 21 قرن جنبه هنری دارد ولی برای انسان آن دوره جنبه کاربردی در زندگی روزمره را دارا بوده است. و دلیل دیگر برای آراستن این اشیا و لوازم تمایل انسان به زیبایی است. یعنی روح انسان همواره در پی یافتن زیبایی ها و لذت بردن از انهاست. پس سعی میکرده لوازم کاربردی خود را حتی در آن زمان و با جزئی ترین امکانات و صد البته با الهام گرفتن از طبیعت بیاراید که امروزه در عین سادگی نهایت هنر را برای ما تداعی می کند.
تاریخچه بافتندگی
یکی از این موارد مقوله بافت، بافندگی و در نهایت فرش دستباف میباشد. در تاریخچه بافندگی امده است که تکنیک بافندگی زمانی به وجود امد که انسان آن دوره حس نیاز به چیزی را برای حفاظت خود از سرما و گرما پیدا کرد. احتمالا یکی از کهن ترین کارهای انجام شده توسط بشر آن دوره همین عمل بافتن است.
انسان آن دوره با الهام گرفتن از خانه پرندگان و عنکبوت که به نوعی با درهم تنیدن تارها و الیاف های مختلف ساخته میشده شروع به بافت با تکنیک های بسیار ابتدایی میکند. که طی قرن ها به صورت بافته های پرزدار و بدون پرز به عرصه ظهور پا مینهد.
در واقع هنر بافندگی با کشف الیاف های گیاهی و جانوری شروع شد. اما قبل از بافندگی باید عملیاتی همچون جدا کردن خار و خاشاک از انها ، ریسندگی، رنگرزی صورت پذیرد که به طور دقیق مشخص نشده انسان آن زمان چه مقدار زمان صرف کشف و اجرای اینگونه موارد کرده است
چرا پازیریک قدیمی ترین فرش دستباف جهان است؟
تاریخچه بافندگی نشان میدهد که قدیمی ترین بافته های یافت شده در منطقه ای به نام چتل هویک است که قدمتی برابر 6000 سال قبل از میلاد تخمین زده شد. و بعد نیز ثابت شده که از هزاره چهارم به بعد در تمام مناطق مدیترانه ای و خاورمیانه بافتن به وسیله کتان صورت میپذیرفته است. همچنین اثاری به ویژه سفالی به دست امده که از وجود کارگاه های ریسندگی، بافندگی و رنگرزی خبر میدهد. قدیمی ترین فرش دستبافی که کشف شده قالی پازیریک بوده اگر چه تعدادی دستبافته مربوط به زمان های قبل از پازیریک یافت شده اما هیچ کدام خصوصیات یک فرش کامل از نظر بافت،نوع پودگذاری، طرح و مواد و مصالح را دارا نبوده اند.
قالی پازیریک در کجا کشف شد ؟
این قالی در دره پازیریک در کنار ارتفاعات التا در 20 کیلومتری مرز چین کشف شده. در این دره اقوامی که ایرانیان انها را سکا مینامیده اند زندگی میکردند. در این دره در سال 1929 پروفسور رودنکو و همکارش آزنوف اتاق هایی را کشف کردند که در حدود 400 سال قبل از میلاد به عنوان گورستان برای پادشاهان استفاده میشده. به دلیل اینکه این گورکان ها در عمق زمین قرار داشته و شرایط اب و هوایی خاص ان منطقه موجب سرما و یخبندان مطلق میشده تمام اثار در این گورکان ها حفظ شده بود. در یکی از این اتاق ها مقبره ای به همراه چند اسب یک گاری و یک قالی بزرگ کشف شد. که این قالی دستباف امروزه در موزه آرمیتاژ سن پترزبورگ نگهداری میشود. ابعاد این قالی کاملا مناسب برای پوشاندن کف گاری بوده است.
خصوصیات قالی پازیریک
این فرش دستباف تماما از پشم بافته شده با تارهایی متراکم که بعد ازهررج بافت 3 الی 4 پود رد شده و به صورت شل کوبیده شده است. رنگرزی ان به صورت گیاهی انجام پذیرفته و استفاده از نیل و حشره قرمزدانه در آن مشهود است. که البته در گذر زمان دچار رنگ پریدگی شده است. طرح این فرش نشان از توانایی و پیشرفت هنر دران زمان دارد. گفته میشود که طرح این قالی با هنر ایرانی-اشوری پیوند مستحکمی را دارا میباشد و به طور تقریبی به زمان هخامنشیان نسبت داده میشود